Juridisch bindend internationaal AI-verdrag ondertekend in Vilnius

De Verenigde Staten, de Europese Unie en verschillende andere landen hebben vandaag het eerste juridisch bindende internationale verdrag getekend voor het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI). Dat gebeurde tijdens een conferentie in de Litouwse hoofdstad Vilnius. Het verdrag moet innovatie aanjagen, maar tegelijkertijd mogelijke risico’s voor mensenrechten, de democratie en de rechtstaat beheersen.

Het betreft een verdrag van de Raad van Europa waar 46 lidstaten onder vallen. Deze landen hebben onderhandeld met elf niet-lidstaten. Naast de VS en de EU hebben ook Andorra, Georgië, IJsland, Noorwegen, Moldavië, San Marino, het Verenigd Koninkrijk en Israël hun handtekening onder het verdrag gezet. Ook andere landen kunnen zich bij het verdrag aansluiten.

Waarborgen van mensenrechten, democratie en de rechtsstaat

“We moeten ervoor zorgen dat de opkomst van AI onze normen handhaaft en niet ondermijnt,” legt secretaris-generaal Marija Pejčinović Burić van de Raad uit. Volgens haar is het verdrag ontworpen om precies dat te waarborgen. “Ik hoop dat dit de eerste van vele handtekeningen zal zijn en dat ze snel gevolgd zullen worden door ratificaties, zodat het verdrag zo snel mogelijk in werking kan treden.”

Het verdrag werd in de afgelopen twee jaar tijd opgesteld door meer dan vijftig landen, waaronder ook Canada, Israël, Japan en Australië. Ondertekenaars van het verdrag verklaren dat zij verantwoordelijk zijn voor eventuele schadelijke en discriminerende resultaten van AI-systemen en dat slachtoffers van AI-gerelateerde rechtenschendingen juridische stappen kunnen ondernemen.

Internationale aanpak

De ondertekening van het nieuwe verdrag markeert een meer samenhangende, internationale aanpak. De EU-verordening, die vorige maand van kracht werd, wordt beschouwd als de eerste grote regionale wet, maar de nieuwe Britse staatssecretaris voor Wetenschap, Innovatie en Technologie, Peter Kyle, stelt dat deze wet nog steeds verdeeldheid blijft zaaien onder bedrijven die AI-software bouwen, schrijft de Financial Times. “Bedrijven als Meta weigeren hierdoor bijvoorbeeld hun nieuwste Llama-product in de EU uit te rollen. Het is dus heel goed om een ​​basislijn te hebben die verder gaat dan alleen individuele territoria,” zei hij.

Geen sancties

Het verdrag regelt het gebruik van AI-systemen door zowel overheidsinstanties als bedrijven. Het biedt partijen twee manieren om te zorgen voor naleving van de principes en verplichtingen van het verdrag. Partijen kunnen kiezen om direct gebonden te zijn aan de bepalingen van het verdrag of om andere maatregelen te nemen hun internationale verplichtingen op het gebied van mensenrechten, democratie en rechtsstaat waarborgen.

Of het verdrag ook daadwerkelijk  impact zal hebben is de vraag. Hoewel het verdrag wordt aangekondigd als ‘wettelijk afdwingbaar’, wijzen critici er al op dat het verdrag geen sancties kent. De naleving wordt vooral gemeten door middel van monitoring, wat een relatief zwakke vorm van handhaving is.