Kabinet: client-side scanning goede optie om verspreiding kinderporno tegen te gaan

De Europese Unie wil regels opstellen om de verspreiding van kinderporno tegen te gaan. Nederland wil niet overgaan tot het verzwakken van de encryptie om kinderporno op te sporen, maar client-side scanning is wat demissionair minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid wel een goede optie.

Het probleem bij het opsporen van kinderporno in chatapps als WhatsApp en Signal is dat alle communicatie versleuteld is met end-to-end-encryptie. Alleen de verzender en ontvanger van tekstberichten, spraakberichten, foto’s en video’s kunnen de inhoud dus lezen of zien, de rest niet. Ook de bedrijven die de apps gemaakt hebben en de opsporingsdiensten niet.

Voorstellen vanuit de EU om de encryptie te verzwakken worden door Nederland niet gesteund. In de strijd tegen het verspreiden van kinderporno ligt ondertussen een alternatief op Europese overlegtafel: client-side scanning. Deze techniek scant de inhoud van berichten nog voordat deze verzonden worden en dus ook nog voordat er end-to-end-encryptie is toegepast.

Proportioneel toepassen

Eerder gaf Yeşilgöz-Zegerius al aan dat zij de inzet van deze techniek wel steunt, ondanks bezwaren uit de techsector én de Tweede Kamer. Maar de demissionair minister benadrukt nu in antwoorden op Kamervragen dat deze techniek alleen ingezet mag worden als dat “proportioneel is ten aanzien van het doel dat wordt nagestreefd”. Client-side scanning mag niet ingezet worden om tekstberichten te scannen. Er mag alleen gescand worden op bestaand beeldmateriaal. “Dat wil zeggen, materiaal waarvan reeds is vastgesteld dat dit materiaal betreft van seksueel kindermisbruik, en waarvan het bezit dus strafbaar is”, aldus de minister.

Angst voor surveillance

De Kamervragen werden gesteld naar aanleiding van berichtgeving van AG Connect in mei. Destijds dreigden WhatsApp en Signal om het Verenigd Koninkrijk te verlaten als de Online Safety Bill daar wordt aangenomen. Met dat wetsvoorstel worden de bedrijven verplicht om gesprekken te scannen op de aanwezigheid van kinderporno, via client-side scanning. De techsector en diverse andere experts zijn dus niet happig op het gebruik van de technologie. Experts zijn bang dat het massasurveillance in de hand kan werken en niet te garanderen is dat er echt alleen naar illegale content gezocht wordt.

Motie naast zich neergelegd

Een groot deel van de Tweede Kamer staat niet achter het gebruik van client-side scanning. In mei werd een motie waarin de regering verzocht werd om op Europees niveau tegen wetsvoorstellen met client-side scanning te pleiten aangenomen door de Kamer. Demissionair minister Yeşilgöz-Zegerius ontraadde die en zei deze eind juni naast zich neer te leggen, “om de grondrechten van kinderen te beschermen”.

Client-side scanning is volgens haar “de enige manier waarop de maatregelen in de verordening kunnen worden uitgevoerd zonder end-to-end encryptie aan te passen”, aldus de demissionair minister in mei. Als Nederland deze optie nu uitsluit, zou dat de onderhandelingsruimte beperken en zou Nederland “geen betekenisvolle invloed” uitoefenen om het voorstel te verbeteren. “Immers: als de verordening wordt aangenomen, dan is Nederland daar onverkort aan gebonden.”

Dit artikel werd eerder gepubliceerd bij onze collega’s van AG Connect