Kabinet genomineerd voor Big Brother Award 2024
Het kabinet en minister Heinen van Financiën zijn genomineerd voor de Big Brother Awards 2024. Deze ‘prijs’ voor de grootste privacyschender wordt elk jaar uitgereikt door burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom. Ook Temu en DPG Media maken kans op een award.
Onvoldoende waarborgen van toezicht
Het kabinet komt in aanmerking voor de Big Brother Award vanwege het onvoldoende waarborgen van toezicht op wet- en regelgeving in het digitale domein. Volgens Bits of Freedom zijn er talloze voorbeelden waarop het kabinet de digitale rechten van burgers onnodig onder druk zet. Zo is de Digital Services Act in oktober 2022 aangenomen, maar ligt nog steeds niet vast wie in Nederland deze Europese verordening handhaaft. Een voorstel hiervoor werd pas in april naar de Tweede Kamer gestuurd, hoewel het uiterlijk op 17 februari 2024 bij wet moest worden vastgelegd. Het proces is nog niet afgerond.
Het rapport noemt ook het toezicht op de geheime diensten, het CTIVD, dat wacht op noodzakelijke uitbreiding van de huisvesting en daardoor nog geen extra mensen kan aannemen. Of neem het schrale budget voor de Autoriteit Persoonsgegevens, dat dit jaar 9 miljoen extra kreeg (volgens de voorzitter ‘niet genoeg om zelfs aan de meest basale eisen te voldoen’); het ‘onvolledig en onjuist ingevulde’ algoritmeregister en het gebrek aan systeemtoezicht op de politie.
Machtsinbalans
Bits of Freedom-directeur Evelyn Austin zegt: ‘De inzet van technologie versterkt op dit moment vooral de macht van het bedrijfsleven en dat van de overheid zelf. De machtsinbalans die daardoor ontstaat is meer dan een theoretisch gegeven: burgers komen in de knel en kunnen zich steeds minder goed verweren. Andersom zien we dat overheden en grote bedrijven steeds vaker wegkomen met schendingen van onze digitale rechten. Een gevaarlijke situatie.’
Discriminatie door banken
De Minister van Financiën ontvangt een nominatie voor het maken van beleid dat indirect leidt tot privacyschendingen en discriminatie door financiële instellingen, aldus Bits of Freedom. Het gaat om de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft), die banken verplicht onderzoek te doen naar hun klanten. Daardoor komen stichtingen en verenigingen onbedoeld in de problemen. Financiële instellingen maken gebruik van discriminerende risicoprofielen en algoritmen om ‘verdachte’ kenmerken in transacties te vinden. Het College voor de Rechten van de Mens oordeelde meermaals dat banken bij de uitvoering van deze regels hun klanten discrimineren.
Uitreiking
Andere genomineerden zijn de Chinese webwinkel Temu en uitgeefconcern DPG Media. De eerste houdt zich niet aan de Europese privacyregels, de tweede combineert de publicatie van kritische artikelen over privacy met het tracken en profileren van de lezers.
Stemmen kan op de website van Bits of Freedom. De prijsuitreiking vindt plaats op 13 februari 2025 in Amsterdam.
