Kabinet voorzichtig met claims over productiviteitsgroei met AI
Het kabinet ziet binnen de overheid mogelijkheden voor betere dienstverlening en een oplossing voor de krapte op de arbeidsmarkt met de inzet van kunstmatige intelligentie. Het gaat echter vooral om experimenten; er is nog weinig schaalvergroting en de effecten op arbeidsproductiviteit zijn nauwelijks geëvalueerd.
Staatssecretaris Zsolt Szabó van Digitale Zaken reageert met deze conclusies op Kamervragen van Silvio Erkens (VVD) en Martijn Buijsse (VVD) die wijzen op het rapport ‘GenAI: naar een productievere en toekomstbestendige publieke sector’ van de Boston Consulting Group (BCG). De auteurs stellen daarin dat de inzet van generatieve AI een besparing tot wel 20 miljard euro belastinggeld kan opleveren. Ook zien zij de inzet van AI als een oplossing voor de 425.000 openstaande vacatures in de publieke sector. Szabó vindt het inderdaad belangrijk te kijken waar winst te behalen valt in efficiency en effectiviteit door de inzet van AI in dienstverlenende werkprocessen. In de Nederlandse Digitaliseringstrategie (NDS), die later dit voorjaar verschijnt, wil hij daar verder op ingaan.
Sneller is niet altijd beter
“Betere dienstverlening kent ten minste twee aspecten: snelheid van dienstverlening c.q. efficiëntie, én inhoudelijke kwaliteit van de dienstverlening”, relativeert Szabó de optimistische conclusies van het BCG-rapport. “Productiviteitsgroei kan soms op gespannen voet staan met de kwaliteit van de dienstverlening. Sneller is niet altijd beter.” Daarom vindt hij het belangrijk dat niet alleen gekeken wordt naar snelheid en kostenreductie, maar ook naar inhoudelijke kwaliteit. “Lang niet elke vorm van AI leidt daadwerkelijk tot betere prestaties. Er kan zelfs sprake zijn van productiviteitsverlies, bijvoorbeeld bij taken waarin besluitvorming de kern van de werkzaamheden vormt”, waarschuwt hij. “Ik wil er de komende jaren voor zorgen dat we als één overheid stappen zetten bij de adoptie van AI, zonder daarbij naïef te zijn. We moeten deze technologie omarmen, omdat zij veel kansen biedt voor allerlei maatschappelijke opgaven waarvoor we als overheid staan.”
Gericht investeren noodzakelijk
Hij noemt als voorbeeld de experimenten die overheidsorganisaties doen met AI-chatbots om interne overheidsinformatie gemakkelijker vindbaar te maken. Er zijn bijvoorbeeld ook al AI-toepassingen voor metadata-extractie of als ondersteuning bij bezwaarschrift- of WOO-procedures.
Het effect op de arbeidsproductiviteit moet blijken uit de evaluatie van de diverse experimenten. ‘Dat er sprake is van toenemende krapte op de arbeidsmarkt wordt breed erkend’, zegt Szabó. ‘Bij de vraag of AI bijdraagt aan hogere productiviteit is dus van belang dat gericht wordt geïnvesteerd, en vanuit het besef dat innovaties rondom productiviteit zich soms pas op de langere termijn terugbetalen.’
Advies SER verwacht
Hij wijst daarbij op een adviesaanvraag bij de Sociaal Economische Raad (SER) waarbij expliciet de vraag is gesteld welke mogelijkheden de SER ziet om productiviteitsgroei door toepassing van AI te bevorderen. Dit SER-advies wordt later dit voorjaar verwacht. ‘Hoeveel belastinggeld bespaard kan worden is niet eenduidig te beantwoorden. Toegenomen efficiency in processen kan inderdaad bijdragen aan doelmatiger inzet van belastinggeld’, concludeert Szabó in de antwoorden op de vragen van Erkens en Buijsse.
Lees ook:
