Kampen transformeert

Wouter Bosch, programmamanager Sociaal Domein bij de gemeente Kampen: “De Levende Sociale Kaart moet een verbinding worden die verder gaat dan een stukje digitale informatievoorziening.”

“Het was het zwaarste jaar uit mijn carrière. Ik heb nog nooit zo hard hoeven werken, maar ik heb ook nog nooit zoveel geleerd.” Met die woorden vat Wouter Bosch 2014 samen, een jaar waarin het er voor gemeenten op aankwam met betrekking tot de drie decentralisaties in het sociaal domein. Als programmamanager Sociaal Domein bij de gemeente Kampen zit Bosch in het oog van de orkaan van transitie en transformatie. Zo was hij, in het kader van die transformatie, nauw betrokken bij het Kamper Kompas, een breedgedragen ondersteuningsmiddel waarin het model van ‘één huishouden, één plan, één aanpak’ een centrale plek inneemt. Het (digitale) model moet onder meer leiden tot betere informatie-uitwisseling tussen een groot aantal partijen (zoals gezin, familie, gemeente, behandelaars en begeleiders). Ondanks het feit dat in relatief korte tijd grote stappen werden gezet met het Kamper Kompas, werd in de loop van vorig jaar besloten om tijdelijk een pas op de plaats te maken. Een stap die vooral was ingegeven door de transitiedeadline van 1 januari 2015.

Levende sociale kaart

Nu die datum achter de rug is, wordt de transformatie in Kampen weer meer in de schijnwerpers gezet. Daarbij spelen de waarden die in het Kamper Kompas centraal staan (eigen kracht, samenredzaamheid en samenwerken) opnieuw een belangrijke rol, maar nu als onderdeel van een groter geheel. Wouter Bosch daarover: “Transformatie gaat ook over het veranderen en verbeteren van de werkwijze binnen je organisatie. Volgens mij zijn er vier pijlers waar je alles onder kunt scharen. Drie daarvan zijn onderdeel van het Kamper Kompas. De vierde pijler is die van verbinden. We kennen het begrip sociale kaart, zoals een gemeentegids. Die geeft summiere info over bijvoorbeeld een fysiotherapeut, huisarts of tandarts. Waar ik aan denk is een Levende Sociale Kaart, waarbij mensen en vooral hun netwerk het bindmiddel zijn. Met deze kaart gaat het er juist om dat mensen elkaar (ook) echt – fysiek – kennen. Dat werkt drempelverlagend, waarmee onder meer de efficiency kan worden vergroot.”

Vier pijlers
Het programma Verandering Sociaal Domein richt zich op de Transformatie binnen de gemeente Kampen. Daarbij worden vier pijlers onderscheiden. Binnen de pijler Verbinden staat een Levende Sociale Kaart centraal, waarbij mensen en hun netwerk worden verbonden. Rode draad in de pijler Samenwerken is het operationaliseren van het Kamper Kompas. In de pijler Samenredzaamheid gaat het vooral om een digitale marktplaats voor informele zorg en de Kamperkracht, een digitale ontmoetingsplaats bedoeld om de eigen kracht en samenredzaamheid te stimuleren. Zelfredzaamheid draait met name om het creëren van eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden.

Om te illustreren waar Wouter Bosch aan denkt als hij het heeft over een Levende Sociale Kaart, geeft hij een paar voorbeelden. “Een Centrum Jeugd en Gezin (CJG) beschikt in de meeste gevallen over een groot aantal disciplines, zoals een jeugdarts, maatschappelijk werker, diëtist of pedagoog. Zorg dat die disciplines elkaar regelmatig, bijvoorbeeld maandelijks, een uurtje les geven. Als professional vergroot je daarmee je kennis en bovendien wordt het voor jou laagdrempeliger om naar die persoon toe te gaan. Nog een voorbeeld: in de gemeente Kampen waren er huisartsen die tot voor kort eigenlijk geen idee hadden wat het CJG deed en kon. Nu ze met elkaar in contact zijn gebracht, weten ze dat wel. Dat heeft er onder meer toe geleid dat huisartsen nu sneller doorverwijzen naar het CJG en minder vaak naar de dure specialistische ggz. De Levende Sociale Kaart moet een verbinding worden die verder gaat dan een stukje digitale informatievoorziening. De persoonlijke connectie boven op het digitale deel is de grote meerwaarde voor de samenwerking in zorg en ondersteuning.”

Flexibiliteit

Dat het idee van Wouter Bosch met betrekking tot een Levende Sociale Kaart aanslaat, bewijst het vertrouwen vanuit bestuur en management van Kampen. Inmiddels onderschrijven zij nut en noodzaak. “Voor een periode van vier jaar adviseer ik onze directie en bestuur circa 800.000 euro in te zetten, verdeeld over de vier pijlers. Maar een echt dichtgetimmerd plan heb ik niet”, zo schetst Bosch, die naast vertrouwen ook

De persoonlijke connectie boven op het digitale deel is de grote meerwaarde

flexibiliteit hoog in het vaandel heeft staan. “Ik moet voortdurend kunnen inspelen op de situatie. Ik zou nu allerlei dingen kunnen bedenken en vast kunnen leggen, maar mogelijk dat er over drie of zes maanden een idee voorbijkomt waar we nog niet aan gedacht hebben. Dan moet ik de ruimte hebben om te kunnen schuiven met prioriteiten. Stel dat we nu alles zetten op de pijler samenwerken en er komt iemand met een geniaal idee over samenredzaamheid, dan moet er de mogelijkheid zijn om te schuiven. Ik hoop dat bestuur, management en gemeenteraad ook snappen dat die flexibiliteit nodig is.”

Steun gemeenteraad

Dat een Levende Sociale Kaart, ook al is het nog een concept, wordt ondersteund door bestuur en management is prettig, maar wellicht nog belangrijker is het als ook de gemeenteraad van Kampen zijn steun uitspreekt. Wouter Bosch heeft daar wel vertrouwen in. “De gemeenteraad heeft het Kamper Kompas unaniem omarmd en heeft het in een korte tijd goed eigen gemaakt. Het plan dat nu voorligt is te herleiden tot het Kamper Kompas en tot wat de gemeenteraad al heeft vastgesteld. Dat neemt niet weg dat ik met deze nadere verbijzondering ook gewoon weer naar de gemeenteraad wil. Ook om die weer te betrekken, net als voor de vervolgsessies over het Kamper Kompas, die later dit jaar worden gehouden. Wij vragen aan de gemeenteraad meer vertrouwen en ruimte voor de professional. Ik vind dat we die dan ook deelgenoot moeten maken van waar we mee bezig zijn, zodat die feeling krijgen met het geheel.”

Gemeengoed

Wouter Bosch is ervan overtuigd dat over twee, drie jaar de Levende Sociale Kaart binnen de gemeente Kampen gemeengoed is. “De komende twee jaar zal transformatie een hot item blijven. Daarna hoop ik dat het eigenlijk vanzelfsprekend is dat wij een Levende Sociale Kaart hebben, net zoals het nu al bijna ‘gewoon’ is dat het Kamper Kompas (fase 1) operationeel is. Verder hoop ik dat het programmamanagement erin slaagt om goed te luisteren naar wat er her en der speelt en ook de ruimte krijgt om flexibel te zijn. Dat het kan inspelen op vragen en thema’s die op dat moment leven. Ik hoop dat de Levende Sociale Kaart een succesnummer wordt waar mensen zich bij willen aansluiten. Net zoals met het Kamper Kompas is gebeurd. Daar begonnen we met zeventig man en binnen no time zaten we op tweehonderd man. Het zou mooi zijn als de Levende Sociale Kaart eenzelfde ontwikkeling zou laten zien.”