Kopje-onder in informatie

De kandidatenlijsten voor de raadsverkiezingen in maart 2022 worden weer opgemaakt. Altijd weer een ingewikkelde klus. Partijen maken profielen van het ideale raadslid voor hun werving en selectie. Ze doen er goed aan om het competentieprofiel van de raadsledenvereniging te volgen. Met wat extra aandacht voor de competentie “analytisch vermogen” in relatie tot het verwerken van informatie.

Een snelle blik op de al gepubliceerde wervingscampagnes leert dat kandidaat-raadsleden meer dan de spreekwoordelijke duizendpoot moeten zijn. Van kandidaat-raadsleden wordt verwacht dat ze volksvertegenwoordiger zijn, kennis en expertise meebrengen, helder kunnen presenteren, beschikbaar zijn voor een aanzienlijk aantal uren, teamspeler zijn, geworteld in de lokale samenleving, achter de uitgangspunten van de partij staan en deze uitdragen, een positieve instelling hebben en ga zo maar door. De lijst van competenties is nog langer: maatschappelijk bewustzijn en sensitiviteit, politieke ambitie, analytisch en conceptueel denken, vaardig in het opbouwen van netwerken, gericht op samenwerking, flexibel, doorzettingsvermogen, communicatief, integer zijn, resultaatgericht, aanspreekbaar en leergierig, incasseringsvermogen hebben enz. enz. Je moet heel wat meebrengen om te mogen aanschuiven aan de raadstafel. En dat als lekenbestuur, naast een privéleven, studie, baan of andere verplichtingen. En wat schuift dat? Gemiddeld zo’n € 15 bruto per uur. Nee, voor het geld hoef je het niet te doen. En voor de eer ook niet. Het aanzien van het ambt is onder het publiek niet bepaald hoog. Negativiteit en onbekendheid maken dat het raadslidmaatschap geen populariteitsprijs wint. Je vraagt je soms af waarom deze mensen het doen. Maar ondanks alles blijken er toch lieden te zijn die zich willen inzetten voor het collectief.

50.000 pagina’s vergaderstukken

Ik snap wel dat het er niet instaat, dat zou afschrikken, maar ik mis in de kandidaat-profielen de waarschuwing: “let op: u wordt bedolven onder informatie”. Het zou er bij moeten staan, zoals de waarschuwingen op een pakje sigaretten. Dat geldt voor ons allen in alle functies en posities, maar voor raadsleden nog meer. In een gemiddeld gemeente gaat het om 50.000 pagina’s per jaar alleen al aan vergaderstukken. Memo’s, notities, brieven en die verschrikkelijke mail (en vooral die reply-to-all’s) niet inbegrepen. Ook pers en sociale media laat ik voor het gemak buiten beschouwing. Niet dat er iemand is die al die stukken leest. Dat kan niet eens. Met een gemiddelde leessnelheid van 240 woorden per minuut en 400 woorden op een A4 zou een raadslid aan lezen van vergaderstukken alleen al 1.250 uur per jaar kwijt zijn. Een raadslid besteedt een kleine 18 uur per week aan het raadswerk en dus per jaar 936. Dat past niet, hé? En dit gaat alleen om het lezen. Het volksvertegenwoordigen moet dan nog beginnen! En wij maar klagen dat raadsleden hun stukken niet lezen.
Hoofdlijnen, hoe dan?

Maar goed, je hoeft ook niet alles te lezen. Als het goed is zit bij elk voorstel iets van een samenvatting en een toelichting. En bijlagen die niemand leest. Voor kaderstelling moet het raadslid juist boven de materie kunnen staan, hoofdlijnen en details uit elkaar halen en snel tot de kern kunnen komen. Dat moet je dus wel kunnen. En daar komt de eerdergenoemde competentie “analytische vermogen” uitstekend en noodzakelijk van pas. Wat is relevant, wat is belangrijk, waar zit de politieke angel? Dat moet je er dus wel uit weten te vissen om je rol goed te kunnen spelen. De raadsledenvereniging heeft een profiel opgesteld waar een en ander enigszins impliciet is opgenomen onder de noemer “analytisch vermogen”. Zo wordt gesteld dat een raadslid “herkent en verzamelt relevante feiten en brengt deze met elkaar in verband”, “weet kennis te gebruiken in overzichtelijke vraagstukken” en “maakt duidelijk onderscheid tussen hoofd- en bijzaken”. Dus je moet het als raadslid niet alleen leuk vinden om je tanden te zetten in 50.000 pagina’s vergaderstukken, maar je moet er ook nog snel de krenten uit de pap kunnen halen voor je werk. En die competentie moet je bezitten vóórdat je op het gemeentelijk pluche belandt.
Succes, politieke partijen, met het zoeken naar deze bijzondere kandidaten. Ben benieuwd hoe jullie dat gaan toetsen, of kandidaten zich kunnen redden in de informatiejungle? Vraag ze maar of ze het verkiezingsprogramma in vijf zinnen kunnen samenvatten. Het is verder te hopen dat de kwaliteit van de raadsstukken uitstekend is, beknopt en duidelijk wat need to know is en wat nice to know. Dat de gebruikte informatiesystemen toegankelijk en intuïtief zijn met dossiers per thema en goede zoekfunctie. En dat de griffie, naast andere nuttige ondersteuning, trainingen snellezen in het inwerkprogramma opneemt.

Pascale Georgopoulou is voormalig raadsgriffier van de gemeente Amstelveen en verricht nu werkzaamheden voor verschillende overheden