Wederom verhoogt een gemeentelijke softwareleverancier de onderhoudstarieven opeens met exorbitante percentages. Maar de wal zal het schip keren.
Op diverse fora klagen gebruikers van financiële en gemeentelijke software over exorbitante prijsverhogingen. Soms gaat het om 200 procent, soms zelfs om 600 procent. We zijn kwetsbaar, niet wendbaar en dus aan de wolven overgeleverd.
Gemeenteambtenaren klagen over prijsverhogingen voor softwareonderhoud bij softwareleverancier Vicrea. De klagers laten de willekeur goed zien. Een gemeente krijgt een verhoging van 100 procent voor de kiezen, de andere 430 procent, weer een ander ‘slechts’ 40 procent, terwijl een gemeente van nog geen 7.000 euro per jaar naar ruim 49.000 euro gaat. Een stijging van meer dan 600 procent.
Veel voorkomend
Het bizarre van het verhaal is dat Vicrea bekend staat als een uitdager van de gevestigde orde op de gemeentelijke softwaremarkt. Maar tijden veranderen en sinds juni is het bedrijf eigendom van hetzelfde moederbedrijf als dat van een grote jongen op de gemeentelijke softwaremarkt: PinkRoccade. En dat bedrijf flikte die truc met het verhogen van de onderhoudstarieven al in 2014.
Op een ander forum klaagt een accountant over een leverancier van administratieve software, Unit4. Die partij stuurde hem een rekening voor onderhoud, waarbij de prijs met 200 procent is gestegen. Diverse accountants herkennen het beeld en bespreken mogelijkheden om over te stappen.
Vendor lock-in
Maar overstappen naar een andere marktpartij is heel erg duur en enorm veel gedoe. Dus weten de marktpartijen dat binnen een zeer royale bandbreedte je daadwerkelijk alles met de prijzen kan doen. De klanten zitten zowel technisch als contractueel muurvast. Zolang migreren ingewikkeld is, hoef je je niet betrouwbaar op te stellen.
Maar je kunt je als klant wél ontworstelen aan de vendor lock-in. De marktpartijen hebben vaak een gezamenlijk kenmerk als ze in de modus ‘zakken openhouden en vullen’ zitten: ze innoveren niet of nauwelijks. Veel software wordt door de tijd ingehaald en kan prima herschreven worden.
Zelf doen
Het is dan ook wachten op de eerste gemeente die zelf de functionaliteit van Vicrea gaat vervangen door een open-sourcevariant en die aan de medeoverheden beschikbaar stelt. Ook accountants gaan vroeg of laat doorkrijgen dat een boekhouding in de kern al meer dan een eeuw hetzelfde is en dat ook dit proces prima opnieuw in software is over te zetten.
Als een paar partijen zich kwaad maken om de door de software gegijzelde data te kunnen verwerken, is migratie opeens wel een optie. Dat is door een zure appel heen bijten om de overheden over langere tijd geld te besparen.
Ondertussen is dan de boodschap helder: leveranciers kunnen niet alles maar flikken over de rug van de belastingbetaler, want dan maak je jezelf overbodig. Dat zou ook een fijn signaal zijn naar de ambtenaren, die niet op fora gehoord moeten worden, maar in bestuurskamers.
Besten,
En in de gereedschapskist van Pleio (PleinOverheid) zit al veel Open Source producten die ze kunnen (her)gebruiken
Interessant Brenno, vooral omdat iBestuur zich laat sponsoren door PinkRoccade. Op welke wijze raakt dit jullie onafhankelijke rol?
Ik ondersteun je oproep om zelf aan de slag te gaan, maar de benadering is net te simpel. BRP is geen boekhouding. Leveranciers claimen vaak hun positie doordat ze in kunnen spelen op nieuwe wetgeving. Het kunnen onderhouden is dus belangrijker dan het maken. Maar het gedonder met Pink is vooral begonnen doordat de landelijke GBA een drama is. Pink moet nu aansluiten bij een standaard van anderen. En legt de rekening bij de afnemers, ook als aansluiting pas later plaats vindt.
Conclusie, deze markt is geen markt, tenzij je het leuk vindt om financieel uitgekleed te worden. In combinatie met een heleboel frustratie over wat beloofd wordt en niet waargemaakt.
En deze zou ik ook nog eens lezen: ibestuur.nl/podium/e… Alles wat in theorie makkelijk zou moeten kunnen in 2016 lijkt bij de gemeente technisch en financieel onhaalbaar. En toch is de leverancier niet de boeman. Wat een flagrante onzin. Iedere gemeentelijke organisatie heeft te maken met dezelfde wet en regelgeving. En dus ook met dezelfde bedrijfsvoering en processen. Waarom denken ze zelf dan dat ze nog uniek zijn? Is dat om al die managers, architecten en analisten aan het werk te houden?
Dan lijkt een centrale ICT voorziening het logische alternatief. De gemeentelijke organisaties en leverancier hebben intussen beide hun brevet van onvermogen afgeleverd. En een pak boter op hun hoofd…Tijd voor een nieuwe aanpak.
Ha Bart Wolters,
Terechte vraag van je. Ik kan je verklappen dat hier geen seconde discussie over is geweest. De column heb ik getikt en aangeboden. Vanuit iBestuur is er niet op gewezen, niet over gepraat in de zin ‘zou je dit wel doen’ en geen enkele manier is er druk uitgeoefend (en daar ben ik zeer sensitief voor). Kortom: het was geen topic.
Op je inhoudelijke punten: je ontkomt er inderdaad niet aan te centraliseren of samen te werken.
Met vriendelijke groet,
Brenno
Wat nogal eens vergeten wordt is dat gebruik maken van andermans producten zoals software of brood in feite een verkapte vorm van uitbesteding is.
Als je dat doet voor je primaire processen, en je maakt je daarbij tevens afhankelijk van één leverancier dan bén je niet aan de wolven overgeleverd, dan heb je dat zélf gedaan.
Dat is dus gewoon dom, en deze domheid kun je niet anderen verwijten.
‘Domme klanten zijn vogelvrij’ is een oud markt-adagium.
Maak je nooit afhankelijk van één leverancier is al een grondbeginsel.
Een dergelijke afhankelijkheid hoort stevig in het Business Risk Plan te staan.
Dat is voor bovenstaande cases kennelijk niet het geval.
Uitgangspunt bij elke klant/leverancier-relatie is dat de leverancier zoveel mogelijk aan de klant wil verdienen. En dat de klant zoveel mogelijk product/dienst voor zo min mogelijk geld wil hebben.
Daar is niets mis mee, maar als klant moet je je dus reeds vanaf het begin afvragen ‘wat doe ik als ik niet meer tevreden ben over deze leverancier, of als deze leverancier wegvalt’. Dat impliceert een overstap – een ‘transitie – van de ene leverancier naar de andere. Van de ene bakker naar de andere.
“Maar overstappen naar een andere marktpartij is heel erg duur en enorm veel gedoe”
Blijven zitten is nog véél duurder. Overstappen is op zich helemaal niet zo duur en helemaal niet zoveel gedoe. Dat is wat leveranciers je willen doen geloven, en wat ze ook zoveel mogelijk waar zullen maken.
Tel daarbij op een management dat een te sterke nadruk legt op financiën en dat de oren sluit voor goede raad van IT-techneuten en je hebt een giftige cocktail die veel belastinggeld kost.
Het recente debacle met het onderhoud van end-of-life Windows XP-systemen bij de Nederlandse overheden is daarvan een schoolvoorbeeld.
Het ís niet ingewikkeld, het wordt ingewikkeld gemáákt.
Want in de kern gaat het bij software om de automatisering van een bedrijfsproces
En net zoals het bedrijfsproces kent ook deze software een life-cycle. Het bijbehorend contractmanagement dient beide life-cycles te ondersteunen, rekening houdend met het bijbehorende business risk.
Een eenvoudige en snelle toets op de gezondheid van een uitbesteding ofwel een klant/leverancier-relatie is de vraag of de organisatie in staat is de uitbesteding terug te draaien (‘insourcing’) danwel over te dragen aan een andere dienstverlener (‘retransitie’).
Het hebben van een retransitieplan is daarbij bepalend. Insourcing en/of retransitie dienen voldoende aandacht te krijgen in de contractenstructuur.
Op gemeentelijk niveau ligt de eindverantwoordelijkheid voor Business Risk Plan, uitbesteding, toeleveranciers en contractmanagement bij B&W.
Dat vraagt niet meer dan een stukje regievoering.
En daarmee hebben we ‘des Pudel Kern’.
Het valt me op dat gemeenten bij dergelijke problemen snel de collectiviteit zoeken. Zoals de gemeenschappelijke advocaat die de prijsstijging van PinkRoccade voor 60 gemeenten moest gaan bestrijden. Daarna werd het stil. Dat is niet vreemd want een collectieve aanpak van een geschil met een leverancier is heel lastig omdat er geen twee gemeenten zijn met exact dezelfde juridische uitgangspositie.
Iedere gemeente heeft immers afzonderlijk aanbesteed (onderhands of openbaar). Dat heeft geleid tot een unieke inschrijving door de leverancier. Ten tijde van de gunning is vervolgens een uniek contract opgemaakt. Ik ben er van overtuigd dat veel gemeenten op basis van die drie onderdelen juridisch veel sterker staan dan ze beseffen. Als het een deugdelijke aanbesteding was zijn in de aanbestedingsleidraad (programma van eisen en wensen) criteria opgenomen op het gebied van tariefstijging. Of ze staan in de inkoopvoorwaarden die de gemeente bij de aanbesteding van toepassing verklaarde. Zelfs als de uiteindelijke overeenkomst en leveringsvoorwaarden niet alle rechten afdekken die zijn ontstaan op basis van aanbesteding en inschrijving, hoeft dat niet te betekenen dat die rechten niet meer afdwingbaar zijn.
In het Telengy white paper “de gijzeling” (gratis verkrijgbaar) wordt uitgebreid ingegaan op leveranciersmanagement en opdrachtgeverschap door gemeenten. Ook op aspecten als tariefverhogingen zoals Vicrea die nu probeert te verzilveren. Aan de hand van die aanbevelingen zal iedere klant de eigen juridische positie moeten doorspitten die vastligt in de aanbesteding, de inschrijving en de overeenkomst met de leverancier. Dat kost doorgaans 15 tot 20 uur, maar dat is het waard als je vervolgens goed beslagen ten ijs komt in de discussie met de leverancier waarmee de gemeente een geschil heeft.