Machine learning lab in Eindhoven

Hoe geef je alle gemeenten de mogelijkheid om nieuwe technologieën te gebruiken voor het oplossen van maatschappelijke vraagstukken? Technologieën zoals machine learning en artificial intelligence? Met die vraag ging VNG Realisatie aan de slag. Het eerste concrete antwoord is het machine learning lab in Eindhoven. Doel is dat in een ecosysteem van overheid, onderwijs en bedrijfsleven nieuwe technologie wordt onderzocht en ingezet om maatschappelijke vraagstukken te beantwoorden. Als de werkwijze van het machine learning lab succesvol blijkt, dan volgen mogelijk meer ontwikkellocaties oftewel labs, door het hele land, waarin een lab zich toelegt op een bepaalde technologie.

Startups

Eveline Wauters is projectleider machine learning lab bij VNG Realisatie. De afgelopen maanden is onderzocht wat de beste opzet is voor dit lab en zij vertelt over de bijzondere samenwerking waarvoor is gekozen. In het machine learning lab gaan studenten en startups aan de slag met machine learning. Daarvoor ontvangen ze een salaris en ondersteuning van Brainport Eindhoven bij het opzetten van hun eigen bedrijf. “Het is een win-win situatie: gemeenten profiteren van de allernieuwste kennis en frisse inzichten van deze studenten, de studenten krijgen ondersteuning bij het opzetten van hun eigen bedrijf en Brainport Eindhoven behoudt op deze manier talent dat anders vaak snel uit de regio verdwijnt,” zegt Wauters.

AI-lab

VNG Realisatie zorgt voor de locatie, begeleidt het proces en levert de datasets die de studenten nodig hebben voor hun onderzoek. Gemeenten brengen een maatschappelijk vraagstuk in waar de studenten hun tanden in kunnen zetten. De gemeente Eindhoven brengt het eerste vraagstuk in, een vijftal andere gemeenten heeft aangegeven dat ze meedoet. Zij financieren allemaal mee aan het onderzoek. Wauters: “Het projectplan is inmiddels afgerond, we hebben onze werkwijze helder, weten welke databronnen we nodig hebben en hoe we het onderzoek veilig en privacyproof moeten doen. Diverse startups en gemeenten hebben interesse om een eerste onderzoek in het lab te beginnen. Binnenkort gaan we de studenten werven, we verwachten dit jaar met het eerste onderzoek te beginnen.” Het machine learning lab vindt onderdak bij het AI-lab in Eindhoven, waarin partijen als de Technische Universiteit Eindhoven en bedrijven samenwerken aan onderzoek en toepassingen van artificial intelligence (AI).

Kracht van de stad

De gemeente Eindhoven doet mee met het machine learning lab om “de kracht die wij hebben in deze stad te gebruiken”, vertelt Guus Sluijter, manager Strategie en Beleid in het sociaal domein, gemeente Eindhoven. Eindhoven brengt het eerste vraagstuk in dat in het machine learning lab wordt onderzocht. De gemeente wil graag beter kunnen voorspellen wanneer een inwoner economisch dakloos wordt, om zo ellende voor die inwoner en (maatschappelijke) kosten te voorkomen. Na de crisis van 2008 zagen gemeenten een nieuwe groep daklozen ontstaan, mensen die hun huis kwijtraakten door financiële problemen. “We vrezen dat dit opnieuw zal gebeuren als de economische crisis door corona doorzet. Dit is een groep mensen die in de daklozenopvang terechtkomt maar daar eigenlijk niet hoort, want die opvang biedt deze groep geen perspectief. Bovendien is een opvangplek kostbaar. We willen dus heel graag voorkomen dat deze groep dakloos wordt. Die doelstelling past bij ons nieuwe maatschappelijke opvangbeleid, dat onlangs met de gemeenteraad is vastgesteld. De hoofdlijn daarin is dat we zwaar inzetten op preventie,” vertelt Sluijter. Door datasets te onderzoeken met machine learning, verwacht de gemeente bepaalde patronen te vinden waarmee ze succesvolle interventies kan ontwikkelen. Daarvoor worden allerlei datasets onderzocht, zowel openbare data als die van de overheid en private partijen. Een belangrijk onderdeel van het vooronderzoek dat VNG Realisatie deed ging over welke datasets beschikbaar zijn en hoe je voldoet aan de privacy-eisen die aan dit soort onderzoeken worden gesteld.

Samen slimmer

Sluijter noemt de samenwerking met publieke en private partners een belangrijke meerwaarde van het machine learning lab: “Onze deelname is voor ons een exercitie om slimmer te worden, niet alleen als gemeente maar ook in samenwerking met onze partners.”
Niels van Gorsel en Joris de Bruijn begonnen twee jaar geleden Strategy01 en zijn betrokken bij het opzetten van het machine learning lab. Ze werken voornamelijk met bedrijven en zien het machine learning lab als een mooie kans om ook voor de publieke sector te werken. “Het lijkt ons interessant om de datatechnieken die we toepassen voor bedrijven te gebruiken voor het oplossen van sociale vraagstukken,” zegt De Bruijn. Hij vindt het concept van het machine learning lab slim: “Voor startups is het heel interessant om op deze manier te beginnen. Het is een mooie kans om het sociaal domein te leren kennen en je leert samenwerken in een divers team.” Het is voor startups vaak niet eenvoudig om contact te leggen met een gemeente, zegt Van Gorsel: “Bij een bedrijf is het duidelijk wie je moet bellen en ga je eens langs om een kop koffie te drinken. Bij een gemeente is dat veel minder duidelijk. Zo’n lab is een goede manier om gemeenten en hun vraagstukken te leren kennen.”

Innovatiekracht

Het machine learning lab werkt aan uniforme data-ontsluiting op basis van vragen vanuit de praktijk, vertelt Wauters. VNG Realisatie verwacht dat er transparante algoritmes worden ontwikkeld, die patronen in data vinden waarmee gemeenten aan de slag kunnen om maatschappelijke vraagstukken op te lossen. Die algoritmes zouden dan via VNG Realisatie voor alle gemeenten beschikbaar komen. “Dat is de stip op de horizon. Eerst gaan we nu onderzoeken wat machine learning ons oplevert met de datasets die we hebben. Dat kan een inzicht zijn, een concrete toepassing of een advies voor een vervolgonderzoek,” zegt Wauters. De samenwerking zal hoe dan ook meer opleveren dan wanneer een gemeente alleen opereert, stelt Sluijter: “De innovatiekracht zit hem niet alleen in de technische en inhoudelijke kennis die we in het lab samenbrengen, maar ook in het jonge ondernemerschap en in competenties om samen te innoveren. Met dit soort samenwerkingen vergroot je als gemeente je armlengte.”

Gemeenten en AI

Gemeenten ontplooien diverse activiteiten op het gebied van artificial intelligence (AI), waar machine learning een onderdeel van is. Meer daarover leest u in het speciale AI-magazine

De VNG is een partner in de AI-coalitie