Mariette van Huijstee van Rathenau Instituut: Politieke partijen moeten AI-content labelen

De AI-verordening en de gebruikersvoorwaarden van platforms verplichten gebruikers om aan te geven wanneer beeldmateriaal door AI gegenereerd is. Maar politieke partijen lijken zich daar niet echt aan te houden, constateert Mariette van Huijstee, onderzoekscoördinator digitalisering bij het Rathenau Instituut.

Uit onderzoek van CampAIgn Tracker blijkt dat Nederlandse politieke partijen ongelabelde AI-content gebruiken in hun campagne. De Groene Amsterdammer onthulde dit weekend dat ten minste twee PVV-Kamerleden schuilgaan achter socialmedia-accounts die levensechte AI-beelden maken. Samen met de Data School van de Universiteit Utrecht achterhaalden ze welke racistische prompts werden gegeven om plaatjes en video’s te maken.
Maar ook een partij als 50Plus maakt gebruik van ongelabelde AI-gegeneerde afbeeldingen op haar Instagram-account. Hiermee is het gebruik van AI-beelden doorgedrongen tot in het hart van de politieke campagnes en onze democratie.

AI-verordening

In de AI-verordening staat dat AI-content gelabeld moet worden: “Mensen moeten weten dat zij te maken hebben met een AI-systeem of door AI gegenereerde content”. Maar dit deel van de AI-wet gaat pas in op 1 augustus 2026. Van Huijstee: ‘Juist politici zouden nu al moeten handelen in de geest van deze wet, zodat ze niet bijdragen aan de vervaging van grenzen tussen wat echt is en wat nep. Door het verspreiden van ongelabelde AI-gegenereerde beelden vervaagt de grens tussen nep en echt. Dit kan gevolgen hebben voor het vertrouwen in onze waarnemingen, de politiek en eerlijke verkiezingen. Daarom moeten politieke partijen hun AI-content labelen en platforms hun eigen regels handhaven.’

Onderzoek

Het Rathenau Instituut onderzoekt op verzoek van de Tweede Kamer, parallel aan de Nederlandse verkiezingen van 29 oktober 2025, de rol van aanbevelingsalgoritmen bij mogelijke beïnvloeding. Het onderzoek ‘Scrollend naar de stembus’ richt zich niet op de daadwerkelijke impact op uitslagen, maar op de technische mogelijkheden die sociale media bieden om kandidaten of boodschappen meer zichtbaarheid te geven.

In 2025 werd in Roemenië een verkiezingsronde ongeldig verklaard nadat berichtenverkeer op sociale media mogelijk doelbewust in het voordeel van een kandidaat werd gemanipuleerd. Ook in Nederland bestaan hierover zorgen: in de Tweede Kamer werden vragen gesteld over inmenging in verkiezingen in verband met berichtgeving uit Roemenië.

Lees ook:

• Geen rondetafelgesprek over algoritmes en inmenging verkiezingen – iBestuur
• Tech-expert waarschuwt voor roekeloos experiment OpenAI: Sora 2 – iBestuur
• VNG waarschuwt voor politiek gekleurde sociale media – iBestuur