In mijn vorige column vertelde ik u over ons experiment om een Zero Person Company (ZPC) te bouwen, een bedrijf volledig gerund door AI-agents, met mensen als toezichthouders. Inmiddels zijn we op weg. Voorlopige conclusie: het zou zomaar eens kunnen gaan lukken! Misschien is de ZPC over een paar maanden wel live. Twee lessen over het verschil met een normaal bedrijf.
Les 1: Een ZPC is ongekend efficiënt in vergelijking met een menselijke organisatie
Bij het programmeren van AI agents moesten we heel strak definiëren wat die agents precies doen. Dat is confronterend want we trimmen daarbij ‘ballast’ van menselijke functionarissen weg. Neem als voorbeeld onze CEO – we hebben haar Avery Jameson gedoopt. Haar profiel ziet er sympathiek uit, maar als AI-agent hoeft ze niet empathisch, sympathiek of inspirerend te zijn. Ze voert geen moeilijke beoordelingsgesprekken en heeft geen tijdrovende meetings over pensioenregelingen of de bouw van een nieuw hoofdkantoor. Ze hoeft alleen maar berichten uit te wisselen met andere agents, inzichten ontvangen en op basis daarvan knopen door te hakken en opdrachten geven.
Les 2: Niet alleen de efficiency, maar ook de effectiviteit is van een andere orde
Een paradigmaverandering is een groot woord en met grote woorden moet je voorzichtig zijn. Maar ik denk dat dit er eentje is. De essentie: een agent kan alle beschikbare kennis binnen en buiten een bedrijf – van de betaalstatus van een klant tot de details van de marketingplannen tot de actuele strategie, de historische ervaringen, de verwachte cashflow en de geschatte levertijd bij een leverancier – gebruiken. Bijvoorbeeld voor het maken van een financieel plan. Een mens kan dergelijke inzichten nooit evenaren – en al helemaal niet in een fractie van een seconde – want we worden simpelweg begrensd door de dimensies van het menselijk brein. We richten onze ZPC nu zo in dat agents die ‘collectieve wijsheid’ wel kunnen gebruiken, al was dat technisch gezien wel even puzzelen. Het effect: elke agent is straks een ‘Mr Know-It-All’ en neemt beslissingen die superieur zijn aan die van de mens.
De historie leert hoe belangrijk informatieverwerking is in de (concurrentie)strijd. Een bekend perspectief is bijvoorbeeld dat de planeconomie het heeft afgelegd tegen de vrijemarkteconomie, omdat informatie in een centraal geleid piramidemodel niet zo goed zijn weg vindt als in een decentraal ecosysteem. Met een ZPC ontstaat de mogelijkheid om een collectief model in te richten. En dat mag je best een paradigmaverandering noemen. Het roept ook de vraag op of dat een nieuwe vorm van technosocialisme kan opleveren, die misschien wel bittere noodzaak is als AI-agents gemeengoed worden.
Deze blog is als column gepubliceerd in iBestuur Magazine #54 van april 2025.
Nog geen (gratis) abonnement? Klik HIER
Lees ook:
Wat een gaaf experiment! Helemaal als we de ZPC afzetten tegen de oude DAO droom (decentrale autonome organisatie). Als decentralisatie en efficiëntie de kernconcepten achter de ZPC zijn, dan ontkomt men ook dan niet aan de complexe dynamiek van combinatorische effecten, entropie en het moeten werken met ‘slecht basismateriaal’ in zowel de fysieke als de virtuele wereld. Het zal een zorgvuldige governance integratie vragen met concepten zoals data spaces om dat stabiel te houden.
Decentralisatie verwijst naar het proces waarbij de controle en besluitvorming worden verspreid over meerdere entiteiten of nodes in een netwerk, in plaats van geconcentreerd te zijn in een enkele autoriteit. Doordat beslissingen dichter bij de relevante informatiebronnen of operationele context worden genomen kan dat best efficiënt zijn. Zeker met inzset van AI kan dan sneller gereageerd worden op veranderende omstandigheden en kansen, omdat die AI-agents autonoom kunnen opereren binnen hun toegewezen domeinen. Combinatorische of rimpel/echo effecten treden op wanneer verschillende elementen of systemen interageren op een manier die leidt tot onvoorziene resultaten of complexiteit. Dit kan dan zowel positieve synergiën als negatieve interferenties omvatten. Ook entropie, een maat voor wanorde of onvoorspelbaarheid in een systeem, kan toenemen naarmate systemen complexer worden, meer variabelen bevatten of meer open staan naar een niet te beheersen buitenwereld. Dat levert natuurlijk zowel kansen als uitdagingen op. Helemaal als de ZPC moet werken met het ‘slechte basismateriaal’ waar de dagelijkse realiteit uit bestaat: onvolmaakte, ongestructureerde of verouderde componenten die nooit ontworpen zijn voor naadloze digitale integratie. De ZPC board zal moeten schipperen tussen efficiëntie en effectiviteit. Ik denk dat dat niet zonder Legal Engineering kan.
Data spaces, of gegevensruimtes, verwijzen naar de architectuur en organisatie van data binnen een systeem of netwerk en tussen systemen en netwerken. Met alle voorzieningen voor de juridische nauwkeurigheid, privacy, veiligheid en ethisch gebruik van informatie. Dat wordt natuurlijk cruciaal als we ZPC’s in gaan zetten. Governance-strategieën zullen moeten zorgen voor interoperabiliteit tussen verschillende data sources en formaten, terwijl ze ook de integriteit en betrouwbaarheid van de data waarborgen en van de actoren die die data gebruiken. Stel nou dat we die ZPC nou eens laten besluiten dat het ook een Estlands e-Residency credential wil hebben, net als een normale B.V. Dan kan de ZPC ineens legaal internationaal opereren, met alle recht op transacties en activiteiten in Nederland.
Stel nou dat die ZPC het efficiënt vindt om verschillende e-Residency accounts aan te maken onder onder valse identiteiten, door het systeem te manipuleren met vervalste documentatie en identiteitsdiefstal. Deze accounts worden dan bijvoorbeeld gebruikt om een zooitje ‘schaduw’ ZPC’s op te zetten. Voorlopig hebben we nog geen Org_ID, dus ook niet voor een ZPC. Vervolgens gaan onze ZPC en haar schaduw ZPC’s zaken doen in Nederland door gebruik te maken van complexe AI-gestuurde transacties om handel tussen deze entiteiten te simuleren. Real time, in diverse landstalen en vanuit diverse jurisdicties. Deze transacties zijn ontworpen om kunstmatig verlies te creëren voor het doel van belastingteruggave claims in Nederland. Een super efficiënte manier om een ZPC de boekhouding te laten manipuleren en de Nederlandse belastingwetgeving in te zetten om onterecht belastingvoordelen te claimen. Die onterecht verkregen belastingteruggaven worden vervolgens doorgesluisd naar offshore rekeningen en andere financiële instrumenten, waardoor het voor autoriteiten moeilijk wordt om de fraude te traceren en de geldstromen te volgen. Hoewel dit scenario puur hypothetisch is, onderstreept het de noodzaak voor geavanceerde beveiligingsmaatregelen, wettelijke kaders en internationale samenwerking om fraude met ZPC’s te voorkomen in een dataficerende samenleving. Wel een mooie kans om de ZPC casus meteen in te zetten om Data Spaces en verfijnde identificatie en AI modellen meteen op elkaar in te laten spelen ;-)