Muhammad Ali had (on)gelijk
Impossible is nothing, zo sprak bokslegende Muhammad Ali ooit. Hij kon toen natuurlijk niet vermoeden dat er tientallen jaren later een flinke digitale revolutie zou komen. Digitalisering - en kunstmatige intelligentie - maakt inderdaad (bijna) alles mogelijk: van een app om slim door het verkeer te navigeren op basis van realtime data tot een chirurg die via snelle verbindingen en een robot duizenden kilometers verderop een operatie uitvoert.
Een van de veelbelovende ontwikkelingen voor de komende jaren is de zogenaamde digital twin. Zo’n virtuele tweeling was in industriële omgevingen al tamelijk gebruikelijk en het concept wordt nu ook in de gezondheidszorg ontwikkeld als virtuele tweeling van een mens. Het is simpelweg een kwestie van een digitale kopie maken van je eigen lichaam en vervolgens geweldige mogelijkheden aanboren voor bijvoorbeeld gepersonaliseerde behandelingen of preventie.
Simpelweg… was dat maar waar. Het gaat om een ongekend ingewikkelde cocktail van harde techniek, softwarecode, geavanceerde analyses, zaken als veiligheid en governance en nog tientallen andere onderwerpen. En daarmee gaat het om een combinatie van specialisten die ieder op hun eigen terrein hoogwaardige kennis inbrengen, maar geen van allen alle details begrijpen. De digital twin is het dunne laagje chroom aan de buitenkant, dat ervoor moet zorgen dat de complexiteit onder de motorkap er toch mooi uitziet en op een beheersbare manier kan worden ingezet.
We zien die trend overal. We bouwen steeds eenvoudigere schillen om een steeds complexere kern heen. Met moderne programmeertalen werkt een programmeur bijvoorbeeld in een sterk versimpelde weergave, zonder al te veel kennis over wat zijn code onder de motorkap precies doet. En kijk eens naar het interieur van een ruimtecapsule door de jaren heen. Google maar eens op ‘Apollo Shuttle Dragon’ en je ziet prachtig gevisualiseerd dat astronauten nu niet meer de werking van honderden knoppen hoeven te kennen maar een paar overzichtelijke touchscreens voor zich hebben.
Het mooie is: ook al is er niemand die het geheel overziet, toch functioneert het. We kunnen als mensen blijkbaar geweldig samenwerken. Een gevolg is wel dat de werking van het geheel vrijwel niet meer is uit te leggen. Daar zal de gemiddelde burger niet om malen in het geval van een ruimtecapsule. Maar hoe zit dat als het gaat om zaken die heel dichtbij komen, zoals de digital health twin? Zijn we als mens bereid om zulke toepassingen te gebruiken ook als niemand het geheel overziet of kan uitleggen? En hoe zit het met die bereidheid nadat er een keer wat misgaat?
Het antwoord kennen we al, het is namelijk niet heel veel anders dan het gebruiken van een auto of een vliegtuig. Maar ik weet wel een ding: Muhammad Ali had ongelijk. Niet alles is mogelijk. Er zit namelijk een grens aan ons vermogen om complexe dingen te begrijpen en uit te leggen. En dat vinden we prima.
Sander Klous is hoogleraar Big Data Ecosystems, UVA en partner bij KPMG
Deze column staat ook in iBestuur magazine 36
