Digitalisering en dataficatie zullen sterk gaan bepalen hoe we ons zullen gedragen. Daarvoor moet wel eerst het een en ander worden geregeld.
Een van de grootste revoluties van de twintigste eeuw is de (door-)ontwikkeling van de auto geweest. De auto heeft ons onder meer mogelijkheden gegeven om te gaan wonen waar we wilden en heeft invloed gehad op de manier waarop we onze steden zijn gaan vernieuwen. Het succes van de auto is mede te danken aan een uitgebreid hoofdwegennet. Soms is de weg wat dikker of dunner, maar nergens hoef ik mij af te vragen of ik de weg wel op kom.
Wat de auto met de wereld deed in de twintigste eeuw, doen datadiensten in de eenentwintigste eeuw. Misschien zelfs wel meer dan de auto in de vorige eeuw. Digitalisering en dataficatie zullen de komende decennia sterk gaan bepalen waarom we ergens naar toe gaan, hoe we ons zullen gedragen en waar we boodschappen doen. Dus is het ook noodzakelijk dat zij een volwaardige plek krijgen. Net zo goed als dat wij in de vorige eeuw de auto en de automobiliteit een volwaardige plek hebben gegeven in onze ruimtelijke ordening. Daarvoor is het nodig dat er niet alleen wordt nagedacht over wat dataficatie en digitalisering betekenen, maar ook dat er een aantal dingen wordt gedaan en geregeld.
Ten eerste moeten we zorgen dat iedereen in Nederland gelijke toegang heeft tot data en tot het netwerk. Niet alleen in Amsterdam, maar ook bijvoorbeeld in de Achterhoek en in Zeeland. Tegen elke prijs moet worden voorkomen dat bepaalde gebieden in Nederland (‘witte gebieden’) niet meekunnen, achter het net vissen of bepaalde diensten niet kunnen omdat burgers of ondernemers daartoe geen toegang hebben. In de tweede plaats moet data van ons allemaal zijn. De komende jaren zit ongetwijfeld de grootste verandering in alles wat uit sensoren komt. Je moet ervoor zorgen dat datagegevens uit die sensornetwerken, bijvoorbeeld waar het gaat om energie, verkeer (zoals de data die hightech auto’s verzamelen) of milieu, van ons allemaal zijn en niet alleen van enkele bedrijven, meestal uit de Verenigde Staten. Het derde is dat onze publieke datainfrastructuur net zo belangrijk wordt als andere netwerken. Dat betekent dat we instituties moeten hebben die ervoor zorgen dat er goede datanetwerken zijn. Dat deze worden aangelegd en onderhouden. Dit houdt ook in dat we ons af moeten vragen of er ook een data-infrabelasting moet worden ingevoerd. Net zoals we de watersysteemheffing (voor onze dijken), motorrijtuigenbelasting (voor onze wegen) en netwerkkosten (voor onze gas – en elektriciteitsnetwerk) kennen.
Het hoort bij stappen die nodig zijn om digitalisering en dataficatie een volwaardige plek in de samenleving te geven zodat het voor net zo’n revolutie kan zorgen als de auto in de vorige eeuw. Dat is iets dat door steeds meer mensen wordt onderkend…
Rob van de Velde is directeur van Geonovum.
Mooi artikel dat ik van harte kan ondersteunen. Vanuit bureau Digicommissaris hebben we ook het beeld dat er een sterke behoefte is aan een overheidsbrede infrastructuur, wellicht zelfs een nationale infrastructuur met betrekking tot gegevens/data. Die publieke data infrastructuur moet de flexibiliteit ondersteunen die we nodig hebben met betrekking tot het kunnen inzetten van alle (!) databronnen ten behoeve van werkprocessen. In het traject stelsel van overheidsgegevens (opdrachtgever BZK, Projectleider Michiel Borgers) wordt nagedacht over het toekomstige gegevenslandschap en wat daar belangrijk in is.
Wat hier ‘vierde netwerk’ genoemd wordt, bestaat allang. Heet Internet. Een technische infrastructuur die grote hoeveelheden data moeiteloos de hele internationale wereld over helpt. Werkt prima. Zoals we ook niet op het idee komen een wegennet voor ambtenaren aan te leggen (of voor vrachtverkeer), zo behoren we ook niet op het idee te komen een data-infra aan te gaan leggen voor … ja, voor wat voor speciaals eigenlijk? Overheidsbreed? Mag ik dan ook een onderdaansbreed netwerk? Nationaal? De wereld is allang zo weldadig veel groter.
Dank voor julle reacties.
Ik moet nog iets verduidelijken. Zo’‘n vierde netwerk is er niet voor de overheid. Het netwerk plus de data die we allemaal als burgers samen verzamelen, is er voor iedereen. Jan : je hebt gelijkt dat dit veel overeenkomsten heeft met het internet. Misschien kan je zeggen: het is een verdieping daarvan. Het zorgt er voor dat de connectiviteit, dankzij publieke investeringen, de beste van de wereld is. Bovendien zorgt het ervoor dat alle rijkdom aan data voor iedereen toegankelijk blijft. Ik geef toe dat is niet iets wat je zomaar voor elkaar krijgt, maar je kunt er wel stap voor stap naar toe werken. Het publiek maken en delen van al onze data is daarbij de grootste verandering. Toch denk ik dat via bijvoorbeeld publiek-private data-coöperaties het maatschappelijk nut van gegevens uit sensoren substantieel kan worden vergroot. Bovendien blijven we daarom als burgers mede-verantwoordelijk voor gegevens die we zelf hebben gemaakt.