OBDO stelt Architectuur Digitale Overheid 2030 vast
Het Overheidsbreed Beleidsoverleg Digitale Overheid (OBDO) heeft eind november de ‘Architectuur Digitale Overheid 2030’ vastgesteld. Het document slaat een brug tussen bestuurders en architecten, en is een uitwerking van de gewenste architectuur van de digitale overheid in 2030.
Burgers en ondernemers willen de verschillende overheidsinstanties als één overheid ervaren. Vertegenwoordigers van het Rijk, grote uitvoeringsorganisaties, provincies, gemeenten en waterschappen, samenwerkend in de Architectuurraad Digitale Overheid hebben afspraken gemaakt om toe te groeien naar een samenhangende digitale overheid waarin overheden naadloos kunnen samenwerken.
‘Dit document geeft een solide kader voor deze vernieuwingsactiviteiten. Door binnen de afspraken in dit document te blijven, groeien we de komende jaren toe naar een overheid die op moderne wijze diensten verleent aan burgers en ondernemers,’ schrijft Guido Bayens, voorzitter van de Architectuurraad in zijn voorwoord.
Het Overheidsbreed Beleidsoverleg Digitale overheid (OBDO) heeft het document vastgesteld. Het OBDO adviseert de staatssecretaris over het beleid voor de digitale overheid. In dit overleg zijn alle departementen, Interprovinciaal Overleg (IPO), Interprovinciaal Overleg (IPO), Unie van Waterschappen (UvW), CIO-Rijk en de voorzitter van de Programmeringsraad Logius vertegenwoordigd.
Architecturale aanpak
Met de architectuur worden afspraken, standaarden en – voor zover nodig – gemeenschappelijke voorzieningen meegegeven als kapstok voor interoperabiliteit, gegevensuitwisseling, het gebruik van gemeenschappelijke bouwstenen, een hoog beveiligingsniveau en bescherming van privacy.
Overheidsorganisaties kunnen het document gebruiken om hun eigen architecturen optimaal aan te laten sluiten op de architectuur van de digitale overheid en de (werkende) bouwstenen ervan. Het is een werkdocument voor bestuurders, beleidsmakers en architecten.
Noodzakelijkheid
Werken met een gezamenlijk beeld en architectuur helpt om fouten en herhalingen te voorkomen, de coördinatie te verbeteren en kosten te verlagen. Werken met een gezamenlijke architectuur is daarom noodzakelijk, schrijft de Architectuurraad. Het draagt bij aan een betere digitale overheid voor zowel burgers als ondernemers.
Betere informatievoorziening is een speerpunt van beleid van veel overheidsorganisaties. En op dit gebied gebeurt zoveel dat het zaak is om een gezamenlijk richtpunt te hebben. Bijvoorbeeld als het gaat om de invoering van de datarichtlijn, de Europese digitale identiteit of de Europese wallet. Ook via programma’s als Open Overheid, Werken aan Uitvoering, het Federatief Datastelsel, Cyber Security, Privacybescherming en het Meerjarenprogramma Infrastructuur Digitale Overheid (MIDO) werken we aan een betere informatievoorziening.
Update
Bij het schrijven van het document is uitgegaan van de huidige status van wetgeving en beleid. Nieuwe wetgeving, politieke prioriteiten en technologische innovaties tussen nu en 2030 beïnvloeden het beeld waarschijnlijk nog. Daarom zal de Arcgitectuurraad het document periodiek actualiseren. De meest actuele versie is steeds te vinden op pgdi.nl/ado.
Goeie actie, maar nog altijd een traditionele, contentgerichte applicatie-infrastructuur gerichte aanpak.
Het hele begrip “Data Governance” komt in het hele document maar 1x voor en dan nog als benaming van de aanstormende EU wet die vereist dat je Data Governance überhaupt op orde hebt! “Master Data Management” komt ook geen enkele keer voor in het gehele document en ook “Data Kwaliteit” komt nergens terug. De robuuste TOGAF benadering is zeker gevolgd, maar nog wel selectief. TOGAF kent ook de Business Architectuur component die zich richt op de bedrijfsstrategie, bestuur, organisatie en hoe deze bedrijfsdoelen ondersteunen de algehele strategie en doelstellingen van de organisatie. De Nederlandse overheid ziet data openlijk als een strategisch asset en heeft allerlei initiatieven lopen, maar dat komt nog niet terug in de Architectuur Digitale Overheid. We kennen de Nationale Data Agenda opgesteld met de speerpunten data delen, data-innovatie en datahoarding. De NDA wil data kunnen delen om innovatie en economische groei te stimuleren. (Bron: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2019/04/16/kamerbrief-over-nationale-data-agenda) De Staat heeft het Strategisch Actieplan AI (bron: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2019/10/08/strategisch-actieplan-voor-artificiele-intelligentie); we hebben de Wet open overheid (Woo) die ziet op data als een publiek asset.
Bron: [Wet open overheid (Woo) (overheid.nl)](https://wetten.overheid.nl/BWBR0044775/2021-05-01) We hebben de Data Agenda Overheid (DAO) gericht op het verbeteren van de toegankelijkheid, kwaliteit en veiligheid van overheidsdata. (Bron: https://www.digitaleoverheid.nl/overzicht-van-alle-onderwerpen/data-en-gegevens/data-agenda-overheid/) De architectuurtekening is hiertegen afgezet nog traditioneel. Aanscherping op basis van TOGAF kan worden uitgevoerd met Business Capability Mapping, om de zakelijke capaciteiten te identificeren die noodzakelijk zijn om data-gedreven besluitvorming te kunnen ondersteunen, waarvoor nog in kaart gebracht moet worden waar data en analytics het meest waardevol kunnen zijn. Daarvoor is een Information Systems Architecture nodig, die zowel de Data Architectuur als de Applicatie Architectuur omvat, omwille van het verzamelen, beheren, en uitwisselen van data. Met die inzichten zal waarschijnlijk ook de Technologie Architectuur dan kunnen worden aangescherpt, want de plumbing moet wel geschikt worden gemaakt voor real-time data-uitwisseling en de vereiste schaalbaarheid voor federatieve operationele modellen. Dit omvat overwegingen voor cloud services, API’s en data management platforms. Waar dan weer die overkoepelende Data Governance voor nodig is, voor het juiste gebruik van standaarden die de benodigde consistentie in data en systemen ondersteunen. Cruciaal voor federatieve organisaties die afhankelijk zijn van de integratie van diverse systemen en datastromen. Wat weer interessante discussies op gaat leveren over Stakeholder Management, want uiteindelijk draait een federatieve data organisatie op het op één lijn krijgen van alle belanghebbenden onder policy afspraken. Waar dan weer een Governance Framework voor nodig is, bestaande uit de juiste governance structuren die er automatisch voor zorgen dat de datagestuurde benadering wordt ondersteund met passend beleid en procedures, wat weer essentieel is voor de integriteit en veiligheid van data. Hier zijn gelukkig allerlei al bewezen frameworks en tooling voor, zoals de IDS-RAM en de Data Spaces en AI Data Governance oplossingen om de transitie van traditionele, silo-gebaseerde organisaties naar datacentrische organisaties te faciliteren. Denk in dit geval aan oplossingen die razendsnel helpen bij het beheren, beschermen en optimaliseren van data, wat dus essentieel is voor organisaties die waarde willen halen uit hun gegevens. Voorbeelden zijn de IBM Watson Knowledge Catalog of Informatica’s CLAIRE, een intelligent data management platform dat gebruik maakt van machine learning en AI om data governance en kwaliteit, master data management en data integratie te automatiseren. Of de Talend Data Fabric; een suite van apps die AI gebruiken om datakwaliteit te waarborgen, metadata te beheren, en de governance van data te ondersteunen, wat allemaal cruciaal is voor de overgang naar een datacentrische organisatie. Of Ataccama’s ONE platformk dat Data Quality, Master Data Management, en Data Governance combineert in een enkele, AI-gedreven oplossing om bedrijven te helpen bij het realiseren van hun data governance initiatieven. Of SAS Data Management; een reeks data management oplossingen waaronder data integratie, datakwaliteit, en master data management die AI en machine learning gebruiken om data governance te versterken. Of Microsoft Azure Purview; een unified data governance service die organisaties helpt om hun data landschap in kaart te brengen, privacy- en compliance risico’s te beheren met behulp van AI-gestuurde inzichten. Of Cluedin etc.
Een succesvolle data governance strategie begint met het duidelijk definiëren van doelstellingen en het betrekken van alle stakeholders in het proces, maar AI en machine learning kunnen dit proces tegenwoordig aanzienlijk versnellen door automatisering en intelligente inzichten. Even belangrijk is het om een cultuur te creëren waar data worden gewaardeerd en correct worden beheerd.
In die zin zijn functie en data relatie veel belangrijker dan bouwsteen en API.
Hopelijk komt de data ambitie terug in een volgende iteratie van het OBDO.