Het World Economic Forum heeft een rapport uitgebracht waarin wordt voorspeld dat bijna 25% van de banen in de komende vijf jaar zal worden verstoord of zelfs verdwijnen. De belangrijkste oorzaak daarvan ligt in de razendsnelle technologische ontwikkelingen die elkaar steeds sneller opvolgen. Deze ontwikkelingen raken in toenemende mate ook de overheid. Om de kwaliteit van beleid en dienstverlening te waarborgen zal daarom flink geïnvesteerd moeten worden in kennis en digitale vaardigheden van de ambtenaar
Het grootste risico voor de overheid is niet dat 25% van de ambtenarenbanen de komende jaren zullen verdwijnen, maar dat dit niet gebeurt. De overheid heeft een unieke positie en vergelijkingen met het bedrijfsleven gaan dan ook vaak mank. Desondanks is het ook aan de overheid om ‘relevant’ te blijven. Het ontwikkelen van beleid, de uitvoering en het toezicht worden nu al geconfronteerd met vragen die nieuwe kennis en vaardigheden vereisen. Hoe houden we bijvoorbeeld grip op de kwaliteit van het onderwijs? Moeten inspecteurs daarvoor ook de algoritmes van leervolgsystemen kunnen doorgronden? En wat betekent ChatGPT voor het toekomstig curriculum?
De impact die ontwikkelingen zoals artificiële intelligentie hebben is groot en breed, van zorg en onderwijs tot de fysieke buitenruimte. Die impact is overigens niet per se gelijk aan een bedreiging. Er ontstaan ook nieuwe kansen, bijvoorbeeld bij de aanpak van maatschappelijke opgaven. Het omgaan met die impact en integreren daarvan in een nieuwe manier van werken vereist technologische kennis en digitale vaardigheden.
Het ontwikkelen van kennis en vaardigheden is misschien wel een van de grootste uitdagingen voor overheden. Het personeelsbestand van veel overheden is vergrijsd en in de huidige krappe arbeidsmarkt woedt al enige tijd een nieuwe war on talent. Het aantrekken en vasthouden van nieuw talent dat mede vorm moet gaan geven aan de verdere digitale transitie van de overheid was al geen sinecure, maar wordt steeds moeilijker.
Om relevant te blijven als overheid, als werkgever, maar ook als hoeder van de bredere digitale transitie van de maatschappij moet dus ingezet worden op de ontwikkeling van digitale vaardigheden. Ook vanuit Europa komt deze oproep, en dit jaar is het zelfs het Europees Jaar van de vaardigheden. In dat kader werkt Europa ook aan het European Digital Skills Certificate (EDSC) waarmee duidelijker moet worden welke vaardigheden nu en in de toekomst nodig zijn. En dus ook hoe de functie van de gemiddelde beleidsmedewerker er over 5 jaar uitziet.
Datzelfde geldt overigens voor de politiek, maar ook daar blijkt de afstand met de snelle ontwikkelingen van deze tijd groot. Zo is het om technologie op waarde te kunnen schatten en waar nodig te reguleren van essentieel belang om die technologie te begrijpen. Maar volgens een van de Tweede Kamerleden die recent werd bijgepraat over ChatGPT blijft het ‘net magie’. Hopelijk komen kennis en begrip van technologie en digitale vaardigheden daarom snel in de functieomschrijvingen van de overheid en de politiek.
