Open standaarden in steeds meer ICT-aanbestedingen
In steeds meer ICT-aanbestedingen van de overheid worden open standaarden meegenomen. Het gaat dus echt een stuk beter, maar het tempo moet omhoog.
In de Monitor Open Standaarden meet Forum Standaardisatie jaarlijks of overheidsorganisaties de open standaarden van de ‘pas toe of leg uit’- lijst meenemen in hun ICT-aanbestedingen. Ik ben blij met de groep die 100 procent voldoet. En met het feit dat het aantal relevante standaarden per aanbesteding toeneemt. Helaas zien we ook dat in de 69 onderzochte aanbestedingen van de 813 standaarden die van toepassing zijn op de betreffende aanbestedingen, er maar 408 uitgevraagd worden. Dat is maar 50 procent. Hoe komt dat?
Burgers moeten er van uit kunnen gaan dat hun communicatie met de overheid veilig en betrouwbaar is. Open standaarden dragen bij aan een veiliger internet, toegankelijke overheidsinformatie, hoge kwaliteit van data en goede gegevensuitwisseling tussen overheidsorganisaties onderling én met burgers en ondernemers. Met de verdergaande digitalisering is het belang om open standaarden toe te passen in de publieke sector toegenomen. Informatieveiligheid: je kunt er niet meer om heen! De toepassing van open standaarden is een van de voorwaarden voor goede publieke dienstverlening.
Interoperabiliteit
Organisaties stappen over naar nieuwe, tweede en derde generatie systemen. Dat is vaak een ingewikkeld proces. Het is nog lastiger als iedereen op zijn eigen manier de ICT inricht, zijn eigen systemen gebruikt voor gegevensuitwisseling en computers niet dezelfde taal spreken. Interoperabiliteit is van het grootste belang. Dat bereik je makkelijker door het gebruik van open standaarden. Bovendien worden we zo minder afhankelijk van één leverancier.
Hulpmiddelen
Hoe moeilijk kan het zijn om open standaarden uit te vragen in je aanbestedingen? Dat denk ik wel eens. Toch zien we in de Monitor dat bij de Rijksoverheid de standaarden voor gegevensuitwisseling maar in 30 procent wordt uitgevraagd. Voor de standaarden voor veiligheid is dat 50 procent. In de gesprekken die wij voeren merken we regelmatig dat de bekendheid met de standaarden en de hulpmiddelen van het Forum (de Beslisboom en de Handreiking) nog niet erg groot is. We merken dat het gebruik van open standaarden bekend is bij een te beperkt aantal contactpersonen en nog niet echt doorgevoerd is naar alle betrokkenen binnen de organisatie. Daarbij lijkt het ontbreken van één verantwoordelijke een belangrijke oorzaak te zijn. Ook horen we nogal eens ‘ik wist niet dat we er zo (goed/slecht) voor staan’. Een te beperkt beeld van de staat van de eigen informatiehuishouding dus, en dat kan echt niet meer in deze tijd!
Tempo moet omhoog
Als we in dit tempo doorgaan duurt het nog tot 2046 voor het percentage echt omhooggaat. Het wordt tijd dat op veel meer plekken de urgentie van het gebruik van open standaarden doordringt. ‘Spread the word’: Stel een plan van aanpak op en maak iemand hier verantwoordelijk voor binnen de organisatie. Forum voor Standaardisatie kan en wil daar zeker bij helpen!
Nog even een tip… Uit de monitor blijkt dat de generieke overheidsbrede voorzieningen hoog scoren op gebruik van open standaarden. Dit pleit voor meer toepassing en gebruik van deze bouwstenen; immers wat elders goed is uitgevonden, kun je hergebruiken.
Aandacht in de Tweede Kamer
Net is de verzamelbrief Digitalisering maart 2024 naar de Tweede Kamer gestuurd. Hierin wordt ook de Monitor Open Standaarden 2023 aangeboden. Ik onderschrijf de conclusie dat de adoptie langzaam de goede kant op gaat, maar het tempo kan echt wel omhoog. Begin dus vandaag met de volledig uitvragen van de bestaande open standaarden. Het kan, dat laat een aantal organisaties zien. Ga eens langs bij bijvoorbeeld de Sociale Verzekeringsbank (SVB), de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) en de Veiligheidsregio Utrecht om te zien hoe zij dat aanpakken. Of vraag de gemeenten Hengelo, Den Bosch en Velsen naar hun manier van werken. Goed voorbeeld doet volgen, toch?
Lees ook:
