Voor het ministerie van Economische Zaken (EZ) is Operatie NUP een “concreet kanaal tussen beleid en uitvoering”, zegt clusterleider ‘elektronische overheid voor bedrijven’ bij EZ, Daisy Geurts. Ze heeft een dubbel gevoel over het aflopen van het programma: “De deadline van eind 2014 was nodig, want die zorgde voor tempo en urgentie. Maar nog niet alle gemeenten zijn bereikt en nog niet alle resultaatverplichtingen zijn gehaald. Dus hoezo, we zijn klaar?”
Clusterleider ‘elektronische overheid voor bedrijven’ bij EZ, Daisy Geurts
Operatie NUP
Operatie NUP is een programma van KING (in opdracht van VNG) en ondersteunt gemeenten bij de implementatie van de ruim 20 NUP-bouwstenen en het nakomen van 19 resultaatafspraken. Deze vormen samen de basisinfrastructuur van de overheid en zijn onderdeel van de Generieke Digitale Infrastructuur. Operatie NUP loopt tot 1 januari 2015. Dit artikel is onderdeel van een serie, waarin stakeholders vertellen over hun ervaringen met het programma en waarin ze kijken naar de toekomst van de digitale overheid.
Binnen het cluster ‘elektronische overheid voor bedrijven’ bij EZ werken zo’n vijftien mensen aan projecten om de overheidsdienstverlening aan bedrijven te digitaliseren en daarmee de regeldruk voor bedrijven te verminderen. Voor Operatie NUP gaat dat om de bouwstenen e-Herkenning, Antwoord voor Bedrijven en het Handelsregister. “Voor ons is het heel fijn dat Operatie NUP er is, want als ministerie zouden we nooit alle gemeenten apart kunnen benaderen. Operatie NUP is de intermediair tussen het Haagse beleid en de gemeentelijke werkelijkheid”, zegt Geurts. Bijna alle gemeenten zijn inmiddels aangesloten op Antwoord voor Bedrijven – EZ werkt met Operatie NUP vooral samen rondom eHerkenning en het Handelsregister, zegt ze. De impactanalyse blijkt daarbij een buitengewoon handig instrument. “Wij kunnen wel zeggen dat een bouwsteen af is, maar kunnen gemeenten er ook echt mee aan de slag? Dat wijst de impactanalyse uit.” Voor eHerkenning resulteerde de impactanalyse in het maken van een i-versneller, met concrete diensten voor gemeenten die eHerkenning gingen gebruiken. “Uit de impactanalyse van eHerkenning bleek dat het implementeerbaar was, maar gemeenten zeiden ‘het is een werkend slot op de voordeur, maar wat zit er achter die voordeur’? Operatie NUP heeft de strikte en logische filosofie dat ze tot aan de voordeur gaat, maar hiervoor hebben we geïnvesteerd in een ‘zijpad’, met extra ondersteuning op maat. Zodat gemeenten eHerkenning echt kunnen gebruiken.”
Handelsregister
De impactanalyse van het Handelsregister wees uit dat er nog serieuze “hobbels” te nemen waren voordat het implementeerbaar was. “Alle partijen moesten investeren om deze hobbels op te ruimen en dat was een uitdaging. Je moet met elkaar in overleg wat nodig en haalbaar is. Operatie NUP heeft hier een goede en neutrale rol in gespeeld. Opkomend voor de behoeftes van gemeenten, maar ook goed luisterend naar de argumenten van in dit geval de Kamer van Koophandel, de partij die het Handelsregister ontwikkelt. Altijd met de instelling om het op te lossen en verder te komen.” Dat gemeenten zich vastlegden in resultaatverplichtingen om aan te sluiten op de bouwstenen wanneer ze implementeerbaar zijn, werkte volgens Geurts ook goed bij het Rijk. “Het maakte het hier intern makkelijker om geld en aandacht vrij te maken. Zoals voor het wegnemen van de hobbels bij het Handelsregister. Ik kon zeggen: als we dit aanpassen, dan gaan alle gemeenten het ook echt gebruiken. Dat wederzijdse commitment, dat maakt Operatie NUP echt anders dan andere programma’s.”
Stretchen
“Het is voor KING een enorme bak werk geweest en ze hebben zich echt moeten stretchen om de twee werelden van beleid en uitvoering bij elkaar te brengen. Ik vind dat dat goed gelukt is.” De samenwerking was niet altijd gemakkelijk, zegt Geurts: “Je moet dingen oplossen, maar bij Operatie NUP ging dat altijd op basis van vertrouwen. Doel en focus is de gezamenlijke onderlinge basis. Geen sprookje zonder heksenketel, zeg ik altijd.” Had ze achteraf gezien zaken anders willen doen? “Ik miste een achterdeur om dingen mee te nemen die officieel geen onderdeel zijn van NUP. Voor bijvoorbeeld E-factureren praten we veel met softwareleveranciers en dat zijn deels dezelfde als voor Operatie NUP. Maar omdat E-factureren geen NUP-bouwsteen is, kan het niet mee. Ik snap het wel, want als je de achterdeur openzet wordt het diffuus. Aan de andere kant is het jammer. NUP is wel de agenda van een aantal jaar geleden, er mist het een en ander.” Hetzelfde “dubbele gevoel” heeft ze over het aflopen van het programma. Aan de ene kant was de deadline nodig voor urgentie en tempo. “Maar nog niet alle gemeenten zijn bereikt, we hebben nog niet de hele infrastructuur te pakken en de resultaatverplichtingen zijn nog niet allemaal gehaald. We moeten het nu rap hebben over hoe we het goede gaan behouden en hoe we doorgaan op het pad dat we hebben ingezet.”
Doorpakken
Dat diverse instrumenten die Operatie NUP ontwikkelde elders worden ondergebracht noemt Geurts prima, “maar als niemand die instrumenten aan elkaar knoopt in een samenhangend programma, dan weet ik niet of ze hetzelfde effect zullen hebben. Terwijl de taak die er ligt best heel groot is: de omslag van het aansluiten van een voorziening naar het echt gebruiken in de gemeentelijke primaire processen, zodat de investeringen ook echt rendement opleveren. Maar ook de verbreding naar de voorzieningen uit de Generieke Digitale Infrastructuur. Met als uiteindelijk doel natuurlijk dat het voor bedrijven en burgers makkelijker wordt om hun zaken met de overheid af te handelen. ” Daar is nog steeds ondersteuning nodig, concludeert Geurts. Ze hoopt dat daar een nieuw programma voor komt. Een programma dat lijkt op hoe Operatie NUP de zaken heeft aangepakt. “We hebben niet zo veel alternatieven voor Operatie NUP en we hebben nog wel een opdracht voor ons op weg naar de Generieke Digitale Infrastructuur en Digitaal 2017. Er is nog werk aan de winkel.”
Dag Daisy,
Dank voor je bijdrage.
Het is heel fijn dat je zo positief bent over de Impactanalyse. Ikzelf was een van de voorvechters om als Nederlandse gemeenten middels VNG) te gaan werken met een uitvoeringstoets. Ik vind dat de impactanalyse daar een deel van is, maar nog niet genoeg. Gelukkig dat de uitvoerbaarheid van de plannen wel meer aandacht krijgt.
En ik hoor je zeggen: jammer dat iNUP eindigt. Tja, dat heb je met elk project, die heeft een einddatum of is geen (beheersbaar) project. Want je zou de structuur van de aanpak willen handhaven, en daar ben ik het dan weer graag mee eens.
En laten we dan ook vooral kijken dat de hele communicatie tweezijdig kan worden: dus niet alleen dat hier het beleid geformuleerd wordt en daarna daar wordt gekeken of het uitvoerbaar is, maar ook de tweede stap dat de uitvoerders nog eerder bij de formulering van het beleid worden betrokken. Want als uitvoerder zullen ze daar nog best wel wat tips over kunnen geven.