Out of the box

Veel van die indrukwekkende content op deze iBestuur-site gaat over Haagse zaken. Uitgaande van het dagelijkse ‘hier en nu’. Begrijpelijk, dát is onze wereld. Het beheerst ons. Mij ook: zit er werkelijk tot over mijn oren in! Maar toch kan het helpen om bij de oplossing van de vraagstukken van alledag net ietsje breder te kijken.

Niet voor niets dat onze grote Albert Einstein ons lang geleden waarschuwde dat je problemen niet moet oplossen op niveau waarop ze zijn ontstaan. In combinatie met een andere quote van deze goeroe (‘als ik een uur zou hebben om een probleem te tackelen, zou ik 55 minuten besteden aan de analyse’) bieden de onderstaande parameters mij in ieder geval houvast bij de executie van m’n dagelijkse portie micromanagement. Met een knipoog naar de wijze waarop je een organisatie kunt inrichten – via de fanfare van product, markt, functies en geografie.

1) Als eerste tijd
Gewaardeerde lezers van mijn blogs weten dat ik frequent hamer op nut/noodzaak van een stip of streep op de horizon. Als gemeenschappelijk wenkend perspectief. In de geest van profeet Stephen Covey (‘start with the end in mind’). Om dan vanuit dat inspirerende ‘daar en straks’ terug te redeneren naar het weerbarstige ‘hier en nu’. Immers: if you don’t know where you want to go, then it doesn’t matter which path you take (vrij vertaald naar Alice in Wonderland). Met als niet onbelangrijke bijvangst dat het werken met heldere doelen leidt tot meer hoop, zelfvertrouwen, veerkracht en optimisme. Volgens organisatiepsycholoog Fred Luthans bouwstenen van wat hij ons ‘psychologisch kapitaal’ noemt. In de regel leidend tot betere prestaties, meer tevredenheid en minder verzuim en cynisme. Anders gezegd: minder verzuchting – méér belevenis. Daarom ook dat een aansprekende richting en een inspirerende directie veelal doorslaggevende redenen zijn voor werknemers te kiezen voor een organisatie. Gebaseerd op het simpele principe van ‘willen’ (beloning, goedkeuring, erkenning) in plaats van ‘moeten’ (straf, regels, afkeuring) …

2) Ecosysteem of omgeving
Logisch dat iedereen bij de oplossing van de dagelijkse vraagstukken redeneert vanuit zijn of haar eigen cirkel van invloed. Wel zo praktisch – en huiselijk! Maar te vaak blijkt dat partij 1 investeert, terwijl de benefits naar partij 2 gaan. Veelal zit de oplossing dan ook niet in het verder optimaliseren van die afzonderlijke asperges of silo’s (‘doing things better’), maar om vanuit het totale ecosysteem te kijken naar de versnellingsparameters (‘doing new thing together with others’). Mooi voorbeeld is de valuecase ‘truckplatooning’ die TNO in onze opdracht recent heeft uitgewerkt – waaruit blijkt dat acceleratie van truckplatooning realisatie vraagt om beïnvloeding van een aantal kritieke parameters. Denk daarbij aan wet/regelgeving (zoals rij- en rusttijden, CO2-vectotool, interoperabiliteit eisen wegbeheerders en voertuigtoelatingsautoriteiten), datamatching, bundeling op corridor, veiligheid en andere positionering chauffeur. Want in deze casus is geen van de partijen zelfstandig in staat om daar een doorbraak in forceren – wél in collectief verband. Kan dus enorm behulpzaam zijn om inzichtelijk te maken hoe het ecosysteem feitelijk functioneert (‘waarom gaat het zoals het gaat’) om zo zicht te krijgen op de knoppen waaraan je moet draaien – gericht op een duurzame verandering.

3) Geografie en grenzen
Nederland is een prachtig land. Met zeer zeker unieke kenmerken! Maar we zijn gelukkig onderdeel van een iets grotere wereld. Met verschillende – overwegend private – organisaties die zich in toenemende mate positioneren als ‘global players’. Meer en meer gefocust op Europa als markt met corridors die zich niet laten beperken door traditionele grenzen. Ondanks alle begrijpelijke scepsis op dat vlak (lees: het getut vanuit Brussel) is het daarop aangesloten zijn cruciaal voor een aantal van onze vraagstukken – denk bijvoorbeeld maar eens aan ons mobiliteitssysteem. En zo’n positionering van ons land binnen die Europese context kan een geweldige enabler zijn. Want wat wij merken bij de implementatie van smart mobility en intelligente transportsystemen dat we als Nederland een perfecte voedingsbodem hebben om ons te positioneren als living lab – om zo de implementatie op EU-niveau een boost te geven (versnelling in opschaling). Met regelvrije proeftuinen waarin we real life kunnen testen. Niet zozeer vanuit de techniek (doet men in de regel graag in beslotenheid) of vanuit de infrastructuur, maar vanuit die integrale benadering. Triple helix of 4O (Overheden, Ondernemers, Onderwijs en Omgeving) van opzet. Voorzien van stevig ontwikkelde onderlinge koppelvlakken om zo een samenhangende performance te kunnen creëren – niet vanuit het aanbod gerichte, maar vanuit die customer journey. Simpel en doeltreffend: gericht op waardecreatie.

Hoogste goed is natuurlijk de interactie tussen deze drie parameters – de onderlinge synergie. Waarin je zowel dat vergezicht in de tijd weet te concretiseren, als vanuit dat totale ecosysteem – binnen die Europese context. En helemaal – zeer zeker voor publieke organisaties – in combinatie met het leidende principe dat je niet je eigen instituut, maar de maatschappelijke opgave als middelpunt positioneert. Naar analogie van Oscar Wilde (1854-1900) die ons al lang geleden leerde dat: ‘zonder orde kan niets bestaan – zonder chaos kan niets ontstaan’. Tuurlijk is het goed om ons te laten leiden door de dagelijkse KPI’s, SLA’s en dwingende managementcontracten, maar dat kan alleen als er ook voldoende ruimte is voor reflectiemomenten en regelvrije zones. Om ons af te vragen of we nog wel de goede dingen doen; en om te voorkomen dat we dagelijks beheerst worden door dat verstikkende ‘hollen zo snel we kunnen, maar komen we ook vooruit?’.

Dirk-Jan de Bruijn is programmadirecteur Tulip truckplatooning, een IenW-programma in wording met als doel om triple helix van opzet de meest innovatieve digitale corridor (Amsterdam-Rotterdam-Antwerpen en Amsterdam-Rotterdam-Eindhoven-Venlo-Ruhrgebied) te creëren voor smart logistics toepassingen.