Over de (on)uitvoerbaarheid van de Woo
Ieder Woo-tje is een cadeautje, aldus de positieve mindset die theatergroep Studio Spaak kernachtig verbeeldde op verzoek van de gemeente Den Haag voor een bewustwordingscampagne in de eigen organisatie. Op het uitvoeringscongres van VNG-Realisatie op 2 november jl., waar voor én door gemeenten ervaringen werden gedeeld, was er vooralsnog veel herkenning bij de minder positieve beleving waarmee de presentatie begon.
Noodklok
“Help, een Woo-verzoek!”, is in veel gemeenten immers de praktijk, en als burgemeesters zelfs aanleiding zien om hun traditionele nieuwjaarstoespraak te gebruiken om hierover de noodklok te luiden is er toch echt iets aan de hand. Zie de analyse van het Dagblad van het Noorden over de speech van burgemeester Jan Zwiers: “Opvallend detail? De kritiek op de uitvoering van de Woo, Wet Open Overheid. “Iedereen mag naar hartenlust documenten opvragen over zaken die men van belang acht. Of het nu wel of niet ter zake doende is doet er amper toe. Dat kost ons onevenredig veel tijd en geld. Geld dat u met elkaar moet opbrengen.” Volgens Zwiers betreft het een wet die achter het bureau bedacht is, met als doel te zorgen voor meer transparantie: “Niks mis met transparantie, graag zelfs. Maar omdat het onuitvoerbaar is voor praktisch alle overheden zorgt deze wet eerder voor achterdocht dan voor transparantie.”
Het is een beeld dat mijn collega Peter de Baat en ik wel herkennen bij onze rondgang bij meerdere gemeenten, en wat ook naar voren komt uit de Invoeringstoets van de Woo die begin december naar de Tweede en Eerste Kamer is gestuurd.
Ik vind het zorgelijk dat blijkbaar met de introductie van de Woo de toon niet wordt gezet door de kansen die een goede informatiehuishouding biedt. Kansen voor de invulling van de actieve informatieplicht maar ook voor de effectiviteit en efficiëntie van de individuele medewerkers. Er zijn ook voldoende mooie voorbeelden te delen hoe gemeenten proactief proberen in te spelen op de informatiebehoefte van hun samenleving. Deze producten zijn de cadeautjes waar het algemeen belang mee is gediend.
Maatschappelijk sentiment
Maar nee, het maatschappelijk sentiment lijkt stevig bepaald door de groeiende toegankelijkheid van het indienen van Woo-verzoeken, en de worsteling om met de beschikbare capaciteit en faciliteiten daaraan tegemoet te komen. En hoewel we al veertig jaar werken met de Wob (voor de passieve informatievoorziening immers de voorloper van de Woo), en er in de gemeentelijke informatisering en automatisering op allerlei fronten grote stappen zijn gezet, dient de vraag zich aan of hier niet sprake is van een gebrek aan voldoende en passende ondersteuning bij de voorbereiding van de invoering van de wet, in schril contrast met de introductie van de Omgevingswet.
Het maakt mij nieuwsgierig naar het standpunt van de minister op deze toets, wat dit voorjaar verwacht mag worden, en de onderliggende adviezen van ACOI en de regeringscommissaris. Ik hoop dat de ervaringen van de eerste twee jaar van de introductie van de Woo het Rijk doen inzien dat bij de gemeentelijke overheid en bij gemeenschappelijke regelingen (voor welke de wet onverkort van toepassing is) vele kansen liggen om de bedoeling van de Woo in onze samenleving in de dagelijkse praktijk zichtbaar te maken. Dat lijkt echter niet te kunnen zonder de gemeenten daarbij aanvullend te ondersteunen.
