Politieke partijen overtreden wéér privacyregels: ‘AP grijpt wéér niet in’
Opnieuw blijkt dat politieke partijen persoonsgegevens van kiezers onrechtmatig verwerken tijdens verkiezingscampagnes. Privacyadviseur Floor Terra van Privacy Company ziet al jaren bij iedere verkiezing hetzelfde patroon terugkeren: trackingpixels, profilering en advertentietargeting, zonder dat de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) stevig optreedt.
Bij de afgelopen verkiezingen, eind 2024, stelde Terra op basis van eigen onderzoek vast dat partijen nog steeds de regels overtreden met online tracking. Dit keer bracht de NOS het nieuws. Terra verzocht vervolgens zelfstandig alle partijen om de verzamelde gegevens over hem te wissen, wat leidde tot een ‘escalatie’ bij BBB, die daar geen gehoor aan gaf. Daarop diende Terra een klacht in bij de AP. ‘Pas halverwege september nam de AP een besluit over deze klacht met de conclusie dat er geen bewijs is. Maar er is mij nooit gevraagd om bewijs aan te leveren.’ De AP besloot de zaak niet verder te onderzoeken, maar stuurde in plaats daarvan een brief naar de BBB om uit te leggen wat de regelgeving is op het gebied van online tracking.
Omgekeerd signaal
Het is een mechanisme dat Terra inmiddels al jaren ziet terugkeren bij verkiezingen. ‘De AP vindt het kennelijk te veel werk om klachten over online tracking door politieke partijen te onderzoeken. Terwijl alle criteria om zo’n onderzoek te moeten uitvoeren wel afgevinkt worden. In plaats daarvan krijgen politieke partijen elke keer dezelfde waarschuwing. Maar als je alleen maar blijft waarschuwen en niet ingrijpt, dan geef je in mijn ogen een omgekeerd signaal: “Ga gerust door, want we grijpen toch niet in”. Je ondermijnt dan je eigen gezag als privacytoezichthouder.’
Dat politieke partijen de eerdere waarschuwingen aan hun laars lappen, is voor Terra inmiddels wel duidelijk. Hij vermoedt zelfs dat partijen in verkiezingstijd bewust wat minder nauwkeurig naar de privacyregels kijken, omdat het toch geen gevolgen heft en er veel van het succes in die periode afhangt. En ook dit jaar maken enkele steekproeven voor Terra duidelijk dat de meeste partijen nog steeds de fout in gaan met trackingpixels op websites en nieuwsbrieven, waaronder de BoerBurgerBeweging (BBB). Op dit moment maakt met name Forum voor Democratie het volgens Terra bont. Hij ziet de partij tijdens deze campagne op X advertentietargeting toepassen op basis van politieke profilering. ‘En dat is precies waar de laatste waarschuwingen van de AP over gaan.’
Niet alleen een capaciteitstekort
De AP beroept zich regelmatig op beperkte capaciteit, maar volgens de privacy-experts is het een kwestie van prioriteiten. ‘Het is niet meer puur een capaciteitsvraagstuk. Het gaat ook om hoe de beschikbare capaciteit van toezichthouders wordt verdeeld.’ Maar grondig onderzoek doen naar politieke partijen vergt wel flink wat manuren, geeft Terra toe. ‘Het zou namelijk niet eerlijk zijn om slechts enkele politieke partijen te onderzoeken; je moet ze allemaal aanpakken om politiek neutraal te blijven. Er is een kans dat er ook gehandhaafd moet worden, en zoiets kost ook meer tijd. Maar het is wel de kerntaak van de AP.’
De gevolgen van het overtreden van de privacywet zijn juist bij politieke campagnes erg groot. Terra: ‘Het raakt zelfs de kern van het democratisch proces en het ondermijnt mogelijk eerlijke verkiezingen. Het levert onherstelbare schade op: je kunt de uitslag van verkiezingen niet achteraf aanpassen omdat sommige partijen voordeel hebben gehad door de regels te overtreden.’ Het is volgens Terra nog niet te laat om adequaat in te grijpen. In het verleden lukte de AP dit namelijk wél bij andere privacyovertredingen op politiek vlak. Zo greep de AP op tijd in bij een privacyonderzoek naar de stemwijzers. Nog voordat de verkiezingen werden gehouden, waren die allemaal compliant. ‘Het belangrijkste is dat er meer wordt gedaan dan wéér slechts aan waarschuwing, want die halen weinig uit.’
In een reactie op dit verhaal laat de AP weten dat er aan alle politieke partijen een brief is verstuurd over de verspreiding van gerichte online politieke reclame. ‘De AP houdt toezicht op de naleving van de regels en geeft in de brief een duidelijk signaal aan politieke partijen: wie zich niet aan de regels houdt, riskeert een boete.’
Nieuwe regelgeving
De privacywaakhond wijst erop dat een belangrijk deel van de regelgeving voor gerichte online reclame nieuw is. ‘Vanaf 10 oktober 2025 geldt de Europese verordening voor politieke reclame (VPR). Deze verordening is onder meer bedoeld om manipulatie van informatie en verkeerd gebruik van persoonsgegevens voor politieke advertenties aan te pakken. De brief van de AP aan politieke partijen bevat uitleg over deze nieuwe regels. Ook worden de regels uit de AVG over bijvoorbeeld het gebruik van gevoelige persoonsgegevens en tracking cookies op een rij gezet. De AP kan handhavend optreden als partijen overtredingen begaan.’
Lees meer:
