Met de Miljoenennota presenteerden de verschillende ministeries hun ICT-plannen. Soms ambitieuze projecten, maar ook voortschrijdende implementaties om groei bij te kunnen benen, om overheidsdata open te stellen voor het bedrijfsleven en om burgers beter te bedienen. We zetten de meest omvangrijke plannen op een rij.
Beeld: Shutterstock
Verbetering informatiehuishouding
Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) wil met nieuwe regelgeving de rechten, kaders en spelregels voor het digitaal delen van persoonsgegevens met organisaties buiten de overheid introduceren. Burgers moeten meer regie over hun eigen gegevens te krijgen. In 2022 wordt de implementatie hiervoor voorbereid. De informatiehuishouding van het rijk moet hiervoor dan wel op orde gebracht worden. Hiervoor trekt BZK 800 miljoen euro uit. Ministeries en grote uitvoeringsorganisaties hebben hier inmiddels plannen ingediend.
BZK wil in 2022 verder werken aan de ontwikkeling van één centrale vindplaats waar overzicht geboden wordt van alle openbare overheidsinformatie. Overheden kunnen via het Platform Open Overheidsinformatie (PLOOI) diverse categorieën overheidsinformatie actief openbaar maken. Ook werkt BZK in 2022 interbestuurlijk aan meerdere zaken voor het verbeteren van de informatiehuishouding. Daaronder worden o.a. de oprichting van het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding en het opstellen en uitvoeren van het meerjarenplan informatiehuishouding en –voorziening geschaard.
Ook in de begroting van het ministerie van Financiën krijgt de informatiehuishouding aandacht, en veel geld. De komende vier jaar besteedt Financiën zo’n 120 miljoen euro aan het programma ‘Informatiehuishouding: de basis op orde’. Het gaat om een actieplan om de systemen in de ‘ketens’ Loonheffing, Omzetbelasting en Gegevens te moderniseren of te vernieuwen “om de dienstverlening en informatievoorziening aan de burger te verbeteren”.
Miljoenen worden ook gestoken in de informatiehuishouding van het UWV en SVB. Het ministerie van SZW spreekt hierbij van “een kwaliteitsimpuls in de dienstverlening” van die twee overheidsorganisaties. In totaal gaat het in 2022 om 110 miljoen euro en vanaf 2023 150 miljoen euro. “Hiermee komt meer ruimte voor persoonlijk contact en maatwerk.”
Digitale identiteiten
Digitale identiteiten beschermen en oneigenlijk gebruik voorkomen wordt een belangrijk uitdaging voor de toekomst stelt BZK. Dit geldt zowel voor de overheid als voor het bedrijfsleven. BZK onderzoekt de rol van de overheid op dit gebied. “Het dilemma is de zorgplicht van de overheid, bijvoorbeeld voor een gezaghebbende bron (de digitale bronidentiteit), ten opzichte van de zelfbeschikking van de burger over zijn of haar identiteit.”
Ondertussen wordt Europese wet- en regelgeving, inclusief de eIDAS-verordening, doorontwikkeld. “Digitalisering houdt niet bij de grenzen op”, merkt BZK logisch op. De veranderingen op EU-niveau leiden komend jaar al tot “ontwikkelingen op het domein van toegang en digitale identiteit”. Daarbij bevat het Europese herstelfonds, om goed uit de coronacrisis te komen, ook plannen voor de versnelling van de digitalisering.
Concreet gaat het om programma’s als de Single Digital Gateway (SDG) en het Digital Europe Programme (DEP). BZK is co-financiert daarin de publieke European Digital Innovation Hub, de Dutch Societal Innovation Hub van VNG en IPO, en de GovTech incubator. “Wij werken in de Coalition of the Willing samen met Europese partners aan thema’s zoals Artificial Intelligence, data, open source, en digitale identiteit.”
Belastingsystemen aanpassen
De Belastingdienst heeft komend jaar veel werk voor de boeg met het aanpassen van systemen voor nieuwe situaties. Deze omvatten naast nieuwe EU-wetten ook de groei van e-commerce, Brexit, en de groei van het handelsverkeer, geeft het ministerie aan in de Miljoenennota 2022. Hierbij is er sprake van miljoenen meer aan investeringen. “Het ICT-programma Digitale Snelweg Douane (DSD) bijvoorbeeld heeft tot doel de primaire transactiesystemen, raakvlaksystemen en de onderliggende infrastructuur beter schaalbaar en robuust te maken zodat deze de volumegroei ook in de toekomst aankunnen. Voor het programma was in 2021 4 miljoen euro beschikbaar en dat bedrag stijgt in 2022 naar 10,7 miljoen.”
Datakwaliteit
De zogeheten I-strategie van de Nederlandse overheid is leidend in de plannen van het rijk. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) meldt in zijn document van de Miljoenennota dat het al ruim een jaar bezig is met de implementatie van die strategie. Einddoel is om overheids-CIT integraal en fundamenteel op een hoger plan te brengen. Om dat te bereiken moet alle ICT worden uitgevoerd onder een architectuur, geeft IenW aan. “Het komend jaar wordt daar verder invulling aan gegeven, ook waar het gaat om het ontsluiten van data van derden.”
Deze datadeling wordt eerst doorgevoerd voor het Early Warning Centre (EWC). Dat overheidsprogramma moet alle adviezen en waarschuwingen voor weer en bijvoorbeeld aardbevingen beschikbaar stellen voor bedrijven én burgers. Onder het EWC-werk valt ook het programma (Modernisering Waarneeminfrastructuur (MWI). “In 2022 wordt in het kader daarvan ingezet op het automatiseren van de controle op datakwaliteit en de ontwikkeling van de voor het meetnet essentiële systeem voor master-datamanagement.”
Kwaliteit van informatie-uitwisseling
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) bouwt aan een ICT-voorziening om het bestaansminimum “beter te borgen” voor burgers bij wie beslag op hun inkomen is gelegd. De te bouwen ICT-omgeving moet informatie-uitwisseling faciliteren tussen gerechtsdeurwaarders, gemeenten, waterschappen, werkuitvoeringsorganisatie UWV, de Sociale Verzekeringsbank (SVB), het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB), het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO) en de Belastingdienst.
“Door hiermee gegevens uit te wisselen over beslagen kan het bestaansminimum beter worden geborgd van mensen op wier inkomen meerdere beslagen worden gelegd en kunnen onnodige proces- en executiekosten zoveel mogelijk worden voorkomen”, aldus het ministerie in de Miljoenennota voor 2022.
Digitale inclusie
Ondertussen gaat het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) zich ook richten op het verminderen van regeldruk en het verbeteren van digitale inclusie. “We ontwikkelen hulpmateriaal voor jongeren (18-jarigen) ter preventie van schulden en problemen met overheidsdienstverlening. Zoals het lesmateriaal voor (v)mbo ‘Doe je DIGIding’ en de online leermethode ‘Prettig Contact Met de Overheid’.”
Ook digitale vaardigheden en zelfredzaamheid krijgen aandacht, en investeringen. “Met het Landelijk actieprogramma Tel mee met Taal (TmmT) helpen we mensen om hun digitale vaardigheden te verbeteren. Hiervoor worden landelijke campagnes ingericht voor een betere doorgeleiding van deelnemers aan cursussen. We helpen mensen met digitalisering om te gaan.”
BZK wil samen met start-ups proberen het vraagstuk van digitale inclusie op innovatieve wijze aan te pakken. De samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven hiervoor is verankerd in de Alliantie Digitaal Samenleven. “Mensen die moeite hebben met (digitale) dienstverlening van de overheid kunnen bij het Informatiepunt Digitale Overheid dichtbij huis persoonlijke hulp krijgen.” Daarnaast is er voor minder digitaal aardige mensen nog een telefonische optie: de Digihulplijn. “We zetten ons in voor een hoogwaardige overheidsdienstverlening waar voor iedere vraag een begrijpelijk hulp- of overheidsloket beschikbaar is.”
