Moderne technologie geeft raadsleden meerdere instrumenten om hun verschillende rollen goed in te kunnen vullen, bijvoorbeeld als het gaat om het afleggen van verantwoording.
Tijdens het uitvoeren van zijn werk als lid van de gemeenteraad, heeft een raadslid altijd meerdere petten op. Naast het kaders stellen tijdens de besluitvorming en het controleren van het college na de besluitvorming, is er ook de volksvertegenwoordigende taak. Hoe kan moderne technologie je nu helpen om die taken beter (of completer) in te vullen?
Wanneer je die volksvertegenwoordigende rol verder ontleedt, kom je een aantal aspecten tegen die onderdeel zijn van deze rol.
Allereerst is elk raadslid gekozen door een bepaald deel van de kiezers. Sommigen rechtstreeks, maar de meeste van hen hebben een plekje in de raad gekregen omdat er genoeg stemmen waren uitgebracht op de partij die ze vertegenwoordigen. Betekent dit dan dat zij alleen deze kiezers vertegenwoordigen? Volgens de Gemeentewet niet. In artikel 7 van die wet staat: ‘De raad vertegenwoordigt de gehele bevolking van de gemeente’. Hoe je dat invult verschilt per gemeente, per fractie en zelfs per raadslid.
Daarnaast bestaat de rol van volksvertegenwoordiger uit het aanwezig zijn in de samenleving en in het vertalen van de geluiden uit die samenleving naar iets wat je mee kunt nemen in je raadswerk. Dat kan plaatsvinden door middel van werkbezoeken, bezoeken van wijkplatforms, maar ook door gewoon aanwezig te zijn in de samenleving. Bij de sportvereniging, als lid van bijvoorbeeld een amateurtoneelvereniging of als buurman.
Tot slot is verantwoording afleggen ook een onderdeel van die vertegenwoordigende rol. Achteraf uit kunnen leggen welke besluiten een gemeenteraad heeft genomen en welke stem je daarin hebt gehad als fractie en misschien zelfs wel als raadslid.
In elk van genoemde aspecten kan moderne technologie een voorname rol spelen. Zo zijn veel raadsleden actief op Twitter, Facebook, Instagram, YouTube of andere social media. Die kanalen kun je gebruiken om te zenden en te ontvangen. De kracht (en tegelijk ook de zwakte) van social media is dat je direct reactie krijgt op wat je schrijft en laat zien. Vooral vlak voor de verkiezingen worden de social mediakanalen gebruikt om de juiste doelgroep te bereiken. Dat zie je bijvoorbeeld ook aan het aantal vloggende wethouders en raadsleden dat in deze tijd enorm toeneemt, in verband met de aankomende verkiezingen (maart 2018). Het zou mooi zijn als dit gedurende de hele raadsperiode zou gebeuren om daarmee het contact met de burgers te blijven houden, maar dat is niet de verwachting.
Ook het afleggen van verantwoording is door moderne technologie eenvoudiger geworden. In de gemeente Harderwijk hebben we na de verkiezingen van 2014 de website harderwijk.stemtzo.nl in het leven geroepen. Op deze website is te zien wat elk individueel raadslid en elke afzonderlijke fractie heeft gestemd als het gaat om raadsbesluiten, moties en amendementen. Leuk voor iemand die interesse heeft in het raadswerk, maar ook een plek om naartoe te verwijzen wanneer het gaat om verantwoording.
In de afgelopen vier jaar hebben we veel data verzameld die gebruikt wordt voor een verdere analyse. Naast de aan- en afwezigheid van raadsleden is in deze analyse ook inzichtelijk gemaakt welke fractie de meeste moties en amendementen indienden en ook in welke mate coalitiefracties meestemden met raadsbesluiten en met moties, ingediend door mede-coalitiefracties. Wanneer je de kengetallen uit de analyse met elkaar combineert, zou je zelfs iets kunnen zeggen over de stabiliteit van een coalitie. En ook de sfeer in een gemeenteraad zou je kunnen afleiden uit de mate waarin oppositiefracties meegaan met moties en amendementen van de coalitiepartijen en andersom.
Kortom, stemtzo is voor Harderwijk een manier om verantwoording af te leggen, om in de komende verkiezingen naar terug te verwijzen (is mijn stemgedrag in overeenstemming met wat ik nu in het verkiezingsprogramma neerzet?) en kan ook worden gebruikt om analyses te doen die iets zeggen over de samenwerking in de raad. Zoals we zien geeft technologie een raadslid meerdere instrumenten om zijn verschillende rollen goed in te kunnen vullen.
Jos Aikema is raadslid voor de ChristenUnie in de gemeente Harderwijk
