De gemeente Raalte maakt informatievoorziening een integraal onderdeel van haar organisatie. Burgemeester Martijn Dadema: “De i-adviseurs uit onze IT-organisatie gaan samen met onze domeinmanagers kansen zoeken die IT biedt, zoals voor het sociaal domein en de leefomgeving.”
Raalte (circa 37.000 inwoners) is een gemeente met hechte gemeenschappen, vertelt burgemeester Dadema. Er worden tal van evenementen gehouden en de participatie is hoog. “Dat gaat verder dan samen de speeltuin onderhouden. Zo zijn er plannen voor een zorgcoöperatie.” De gemeente houdt haar band met die gemeenschappen graag hecht. “Inwoners en gemeente hebben geen klant-leverancierrelatie. We zijn een gemeenschap en de gemeente is daar onderdeel van.” Voor dienstverlening betekent dit dat deze “makkelijk en simpel moet zijn, maar niet klinisch en afstandelijk”. Hoe dat er in het digitale tijdperk uitziet, werkt de gemeente momenteel uit in een nieuwe visie op dienstverlening. Dadema geeft een voorbeeld van een andere gemeente, waar de geboorteaangifte digitaal is en de gemeente bij de afronding even langskomt met een knuffelbeer. Zo kan makkelijke dienstverlening ook persoonlijk zijn.
Domeingedreven IT
Door de snelle digitalisering verandert de rol van de overheid, ook die van de gemeente. Dadema bekijkt dit graag positief: “Want digitalisering betekent dat we onze dienstverlening naar inwoners kunnen verbeteren. We kunnen veel meer met data doen om ons beleid te verbeteren. Dat vraagt wel een grote omslag van ons. Niet zozeer in de techniek, maar in hoe we zijn georganiseerd.” Raalte werkt momenteel aan een nieuwe i-visie, die na de zomer aan de gemeenteraad wordt voorgelegd. Dit doen zij samen met de gemeenten Deventer en Olst-Wijhe, waarmee op het gebied van IT wordt samengewerkt. “We gaan een switch maken van een IT-organisatie die eigenstandig opereert, naar een domeingedreven IT-organisatie. De individuele domeinen, zoals sociaal en dienstverlening, worden leidend in deze i-visie.” i-Adviseurs van de IT-organisatie gaan, samen met de domeinmanagers van de gemeenten, onderzoeken welke kansen digitalisering biedt voor deze domeinen.
Digitale Agenda 2020
“IT was te vaak een sluitstuk en een kostenpost. In deze tijd kan dat niet meer. Je zult de mogelijkheden die IT biedt vanaf het begin moeten meenemen. Daarvoor moeten we integraler gaan denken. Dat is essentieel om de dienstverlening aan onze inwoners en ondernemers zo goed mogelijk te organiseren.” Als voorbeeld noemt hij de invoering van de Omgevingswet: “We zijn nu bezig met de omgevingsvisie. Daarin wordt de i-poot vanaf het begin vormgegeven.”
De samenleving zal blijven veranderen en wij moeten ons continu aanpassen
Dadema vindt het van belang om bij het goed benutten van de mogelijkheden van digitalisering ook te kijken naar initiatieven bij andere gemeenten. “Ik ben erg blij met de Digitale Agenda 2020, omdat we daarin als gemeenten gestandaardiseerd ontwikkelen. Als gemeenten hebben we de neiging om te vinden dat we allemaal net iets anders zijn, maar op veel gebieden kunnen we veel meer samenwerken. Dan maken we veel beter gebruik van de kracht van de gezamenlijkheid. We hoeven niet allemaal zelf het wiel opnieuw uit te vinden. We kunnen, vanuit de VNG, samen een sterk opdrachtgever zijn.”
Op de bestuurstafel
Digicommissaris Bas Eenhoorn pleit ervoor om IT een aangelegenheid van het bestuur te maken. In Raalte ligt dit onderwerp al op de tafel van het college en ook van de raad, zegt Dadema. “In eerste instantie omdat we steeds meer investeren, zo gaat dat nou eenmaal. We hebben voor onze nieuwe i-visie en onze nieuwe visie op dienstverlening, diverse sessies gehad met de raad. Zij zijn zich zeer bewust van het belang van informatievoorziening.” Vijf jaar geleden was dit “volstrekt anders”, zegt hij: “IT was een onderwerp waar alleen de IT-organisatie zich mee bezighield.” Nu denkt de gemeente onder meer over de mogelijkheden om hun beleid met behulp van data te ontwikkelen en bijvoorbeeld te komen tot datagestuurd werken in het veiligheidsdomein. “We zitten hier nog wel aan de voorkant, hoor. We hebben als gemeente niet de omvang dat we hierin voorop kunnen lopen. We kijken goed om ons heen en willen leren van anderen. Zoals van de gemeente Zwolle, die samen met het CBS een datalab heeft opgezet.”
Wendbaarheid
De gemeente bevindt zich in een fase van zoeken naar nieuwe mogelijkheden en oplossingen in dienstverlening en digitalisering. Die fase gaat niet meer voorbij, denkt Dadema: “De samenleving en technologische mogelijkheden veranderen snel en dat zal zo blijven. We kunnen als college en raad en ambtelijk apparaat geen wenkende perspectieven voor over vijf jaar meer schetsen, want dan zal de wereld totaal anders zijn. Het is belangrijk dat we wendbaar zijn, zodat we ons constant kunnen aanpassen aan de veranderende omstandigheden. Dat vergt omgevingsbewustzijn, een flexibele houding en een bereidheid om te investeren in digitalisering. Dat is niet gratis, maar het levert wel veel op: betere maatschappelijke oplossingen.” Raalte mag als relatief kleine gemeente dan niet voorop lopen in digitalisering, het heeft door haar omvang wel een groot voordeel, besluit hij: “We werken hier met 250 ambtenaren en daardoor zijn de lijnen kort. In potentie kunnen we erg wendbaar zijn. Als we iets omarmen, dan kunnen we dat snel implementeren.”
De burgemeester
Wat kunnen bestuurders met informatie? Bijvoorbeeld beter inspelen op vragen uit de samenleving, bijdragen aan een veilige en gezonde leefomgeving en de dienstverlening verbeteren. Informatie en de onderliggende benodigde digitalisering verdienen daarom een plek op de agenda van de burgemeester. De Digicommissaris, leden van de VNG-commissie Dienstverlening en Informatiebeleid en het programma Digitale Agenda 2020 van VNG/KING voeren gesprekken met burgemeesters om de mogelijkheden van de informatiesamenleving te verkennen. In deze serie vertellen burgemeesters over de uitdagingen in digitalisering en informatievoorziening in hun gemeente.
Maarre … weten ze daar dan niet dat informatie zich helemaal niets aantrekt van domeinen? Enne … dat switchen naar een domein-gedreven IT-organisatie ook niets helpt? En al helemaal niet op de schaal van een gemeente (of nog ruimer)? Je kunt zoiets wel zeggen … maar het werkt niet. Succesverhalen op die schaal? Ik ken er niet één.