De aandacht tijdens deze crisis is veel gericht op burgemeesters, maar er ligt ook een mooie taak voor wethouders.
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) toont in deze tijd van de coronacrisis leiderschap. Dat is een goede zaak, want we moeten niet alleen nu met gepast geduld en veilig gedrag door de crisis komen, we moeten óók vooruitblikken.
Juist van VWS mogen we dit verwachten, van het ministerie dat op gebied van de informatievoorziening en digitalisering al jarenlang leiderschap toont. In die aanpak staat samenwerking en het bevorderen daarvan voorop, met name door het stimuleren van open standaarden, het voorkomen van vendor lock-in en het bevorderen van toegang van een brede diversiteit van slimme IT toepassingen. Dit is passend bij de diversiteit van zorg en leefstijlvraagstukken en het is goed voor onze economie, voor al die innovatieve bedrijven en zorginstellingen die hiermee een prima basis krijgen voor verdere groei in de toekomst.
Nu is daar de ‘intelligente lockdown’ en op allerlei manieren wordt nagedacht over de wijze waarop onze Nederlandse samenleving daar op een verstandige en beheerste wijze uit kan stappen. In de loop van de komende maanden, op onderdelen misschien wel in de loop van de komende jaren. Niet voor niets is daarbij de term ‘wederopbouw’ al gebruikt. Omdat het om een grote impact gaat en ook omdat er kansen liggen voor structurele verbeteringen. Ook op het terrein van de informatievoorziening rond volksgezondheid en openbare veiligheid. Een terrein waarop het ministerie van VWS, in goed samenspel met andere departementen, een erg belangrijke rol kan spelen.
Ik richt een oproep, met name aan de wethouders van Nederland: waar uw collega burgemeesters nu volop in de weer zijn met de openbare veiligheid en de crisisbeheersing van de zorg, ligt hier voor u de uitdaging om uw burgers voor te bereiden op het nieuwe normaal. Sla in uw regionale werkverbanden de handen ineen en zorg dat er in overleg met veiligheidsregio’s en zorganisaties een informatievoorziening op maat komt voor uw burgers, op gebied van leefbaarheid, welzijn, zorg en openbare veiligheid. Door de krachtige impuls vanuit het ministerie van VWS om tot een serie apps en verbeterde crisiscommunicatie te komen, hebt u stevig de wind in de rug.
In aanvulling op de constructieve kritiek die vanuit het KIVI (Koninklijk Instituut van Ingenieurs) en vanuit experts op gebied van ethiek en privacy zijn gekomen op de plannen van VWS – waarvoor ik als vakgenoot medegetekend heb – draag ik graag de volgende elementen van een oplossingsrichting voor regionaal maatwerk aan.
Richt alle aandacht bij het ontwerpen van apps en andere services voor de informatievoorziening op kwetsbare groepen in onze samenleving. De grote uitdaging is en wordt burgers die afhankelijk zijn van zorg of die de overheid wantrouwen, niet nog afhankelijker te maken of zelfs op grotere afstand van de overheid te zetten. Een ‘corona-app’ klinkt nu nog als een positief instrument dat bijdraagt aan de volksgezondheid. Maar hoe ziet dat eruit voor mensen wiens familie en vrienden toch al onder de radar van de overheid proberen te blijven?
Zorg ervoor dat de informatievoorziening kansen biedt voor samenwerking tussen de overheidsdomeinen van gezondheid en veiligheid. ‘Corona-apps’ en soortgelijke digitale diensten zitten per definitie in het raakvlak van verschillende leefdomeinen en overheidsdomeinen. Dergelijke ‘apps’ moeten de burger stimuleren om in zijn sociale netwerken en met professionals tot zelfstandig handelen te komen, over de grenzen van leefdomeinen als leefstijl, zorg en sociale veiligheid heen.
Stimuleer op Rijksniveau de toepassing van open standaarden en vervolgens de toepassing daarvan in de vorm van specifieke apps en services als onderdeel van regionale kennis-, zorg- en veiligheidssystemen.
De realiteit is dat tachtig procent en meer van de data die burgers en professionals uitwisselen op hun leefdomeinen, zich op regionale schaal afspeelt. Verder zijn ‘apps’ het meest effectief als ze de communicatie tussen burgers onderling en met hulpverleners in direct live contact verrijken. Dat pleit ervoor om een informatievoorziening te stimuleren die weliswaar op open standaarden en landelijke wet- en regelgeving geënt is, maar die vooral past bij regionale thema’s, taal en concrete dienstverleners op gebied van zorg en openbare veiligheid.
Het slotstuk van mijn pleidooi is daarmee: stap als stadsregio’s gezamenlijk bij het ministerie van VWS aan tafel met als inzet: benut en versterk de kracht van de regio’s, en stimuleer samen met andere departementen de verdere groei van veerkrachtige regionale innovatie ecosystemen!
Ben Kokkeler is lector Digitalisering en Veiligheid aan de Avans Hogeschool
