Wanneer naast een bijstandsuitkering (tijdelijk) wordt gewerkt, ontstaan vaak administratieve problemen bij de inwoner. In de praktijk blijkt dit bijstandsgerechtigden te weerhouden van het zoeken naar een baan. De gemeente Enschede werkt aan een oplossing, samen met andere gemeenten, de VNG en het ministerie van SZW.
Op het Openingsfestival werden deelnemers van gemeenten en ketenpartners bijgepraat over de pilot ‘Bijstand en verlagen drempels aanvaarden werk’, die de gemeente Enschede uitvoert in het samenwerkingsverband i4Sociaal.
Een tijdelijke of een deeltijdbaan blijkt een belangrijke stap naar een voltijdbaan en daardoor een weg uit de bijstand. Maar veel mensen met een bijstandsuitkering zetten die stap niet, ook als ze dat wel zouden kunnen, omdat het inkomensonzekerheid met zich meebrengt. Het verdiende loon wordt aangevuld tot de bijstandsnorm, maar die verrekening verloopt traag, zodat mensen niet weten waar ze aan toe zijn en het risico lopen op onverwachte terugvorderingen, vaak met schulden tot gevolg. Bovendien is het onduidelijk welke gevolgen (tijdelijk) werk heeft voor toeslagen en andere regelingen. Dat is de reden voor de pilot ‘Bijstand en verlagen drempels aanvaarden werk’. Tijdens het Openingsfestival op 23 januari in Enschede vertelden de gemeente en haar partners over de pilot.
Samen bouwen
Geheel volgens de gedachte van samen organiseren werkt Enschede samen met andere gemeenten en partners, zoals het programma Toekomst Werk en Inkomen van het ministerie van SZW. Enschede vormt het samenwerkingsverband i4Sociaal met de gemeenten Zwolle, Groningen en Deventer en met VNG Realisatie. De vier gemeenten hebben een aantal vraagstukken uit het sociaal domein verdeeld en werken aan oplossingen. Enschede focust onder meer op bijstand & werken en de wet maatschappelijke ondersteuning, andere gemeenten op vraagstukken van de jeugd, informatievoorziening aan statushouders en het onder de aandacht brengen van minimaregelingen. Het is de bedoeling dat de gevonden oplossingen in alle vier gemeenten worden gebruikt en waar mogelijk breder worden opgeschaald. Bijvoorbeeld bij de ruim dertig leden van Dimpact, de coöperatie van gemeenten voor ICT en dienstverlening, waar de vier genoemde gemeenten lid van zijn. En mogelijk bij alle gemeenten, via VNG Realisatie.
Loonstrookje naar de gemeente
Op het Openingsfestival legden Karin Masselink en Marc Minnee van de gemeente Enschede uit hoe de pilot in elkaar steekt. Ze toonden een demo en vertelden over het proof of concept, dat vorig jaar is gemaakt. De komende maanden wordt de toepassing verder ontwikkeld en het is de bedoeling dat deze in juni werkt, waarna deze verder beproefd en opgeschaald kan worden.
De pilot sluit aan bij de principes van Common Ground, waarin gegevens zijn losgekoppeld van applicaties. Kort gezegd werkt het als volgt: de inwoner krijgt een persoonlijke digitale omgeving en stuurt vanuit deze omgeving zijn loonstrookje naar de gemeente. Deze verwerkt dit automatisch in het uitkeringssysteem, waarin ook de toeslagen en regelingen, zoals die uit de schuldsanering, worden verrekend. Zo krijgt de inwoner elke maand een actueel overzicht van zijn inkomsten. Deze gegevens krijgt de inwoner te zien via een app, waarvan op het Openingsfestival de demo werd getoond. In de app staat relevante informatie die de inwoner ondersteunt, bijvoorbeeld over kinderopvang als dat geregeld moet worden omdat hij of zij gaat werken, over huurtoeslag en zorgtoeslag. Als het contract weer afloopt dan krijgt de inwoner via de app informatie over onder meer banenbeurzen en vacatures.
Enschede bouwt in de pilot samen met de drie andere gemeenten aan deze app en aan de module die de inkomensberekening uitvoert. Deze wordt ontwikkeld samen met een IT-leverancier en verschillende ketenpartners, zoals het BKWI. Er wordt samengewerkt met Asito, een grote werkgever in de schoonmaakbranche, die in deze pilot loongegevens op deze nieuwe manier na goedkeuring van de inwoner aan de gemeente verstrekt. Leonore Nieuwmeijer, specialist inclusiviteit bij Asito, vertelde op de bijeenkomst over de reden dat Asito meedoet: “Het veroorzaakt stress als je niet weet hoe hoog je inkomen aan het eind van de maand is. Dat zien wij bij onze werknemers en die onzekerheid veroorzaakt veel spanning, met het risico van uitval of stoppen tot gevolg. Het is daarom heel belangrijk dat er inkomenszekerheid komt.”
Hoeveelheid inkomenscomponenten
Het is de ambitie van i4Sociaal dat de toepassingen die worden ontwikkeld uiteindelijk beschikbaar komen voor alle gemeenten, zodat die hun inwoners via een app een persoonlijke dienstverlening kunnen bieden. Vanuit de leefwereld van inwoners. Dat is een flinke klus, mede omdat de overheidsdienstverlening versnipperd is. In de pilot ‘Bijstand en verlagen drempels aanvaarden werk’ moet bijvoorbeeld een weg worden gezocht in het woud van verschillende regelingen en een “bizarre hoeveelheid inkomenscomponenten”, in de woorden van Dick Laan, programmamanager i4Sociaal van de gemeente Enschede. Het zou gemeenten en daarmee hun inwoners veel helpen als dat eenvoudiger werd. Dat is een reden dat het programma Toekomst Werk en Inkomen (TWI) bij i4Sociaal is betrokken. In dat programma werken het ministerie van SZW en de VNG samen met partners in de Suwiketen om inwoners meer inzicht, en daarmee regie, te geven op hun gegevens over werk en inkomen. Nora Otto, als senior beleidsmedewerker vanuit de VNG betrokken bij TWI: “Met het programma TWI willen we bereiken dat mensen zelfstandig, met behulp van gegevens over henzelf en over hun persoonlijke leefsituatie, verantwoordelijkheid kunnen nemen voor belangrijke keuzes waar zij voor staan. Zodat de dienstverlening meer op hun wensen inspeelt en bovendien innovatieve en flexibele vormen van dienstverlening mogelijk worden.”
Drempels wegnemen
Rob van Straaten, afdelingshoofd Werk en Inkomen van de gemeente Enschede, concludeerde: “We lopen in de pilot tegen allerlei knelpunten aan, maar dat is omdat we zijn begonnen, anders hadden we die niet zo precies kunnen benoemen. We hebben het domein van werk en inkomen als overheid heel complex gemaakt en de enige manier om daar doorheen te komen is om dingen te proberen.” Het bestuur van Enschede ondersteunt het initiatief van harte, zo bleek uit de woorden van wethouder Arjan Kampman op het Openingsfestival: “We moeten, om het op zijn Twents te zeggen, knetterhard werken aan de transformatie van het sociaal domein. Daarvoor ga ik graag naar Den Haag, om te ijveren voor experimenteerruimte en het oplossen van knelpunten. Het gaat erom dat we als overheid drempels wegnemen, participatie eenvoudiger maken en met onze dienstverlening echt aansluiten bij de leefwereld van onze inwoners.”
Congrestival
Wilt u meer weten? Kom langs bij i4Sociaal en het programma Toekomst Werk en Inkomen op het Congrestival van VNG Realisatie, op 13 maart in Utrecht. Op het Congrestival staan actuele maatschappelijke thema’s, gemeentelijke uitvoeringsvraagstukken en daarbij behorende randvoorwaardelijke onderwerpen centraal. Vraagstukken in het sociaal domein worden op een gelijknamig plein in diverse sessies, discussies en workshops uitgediept, waarbij gemeenten praktische handvatten krijgen om zelf aan de slag te gaan.
Meer informatie over het programma Toekomst Werk en Inkomen:
