Helaas is de schuldenproblematiek nog steeds actueel. Gelukkig is het voor veel organisaties, zoals gemeenten, verplicht om actief en op tijd op zoek te gaan naar beginnende schulden. Het is hoog tijd om dit maatschappelijke probleem aan te pakken en met de overheid en het bedrijfsleven tot een gezamenlijke oplossing te komen. ICT helpt.
De verwachting is dat de schuldenproblematiek de komende jaren groter wordt door de nasleep van alle coronamaatregelen. Beeld: Shutterstock
Begin 2022 was het alweer vier jaar geleden dat iBestuur en IT-bedrijf Blueriq, de rondetafeldiscussie ‘Digitale dienstverlening met de menselijke maat’ organiseerden in Den Haag. Vertegenwoordigers uit overheid en bedrijfsleven spraken met elkaar over schuldenproblematiek. Hoe staat het er nu voor?
Helaas hebben steeds meer mensen te maken met betalingsproblemen. De verwachting is dat dit probleem de komende jaren alleen maar groter wordt door de nasleep van alle coronamaatregelen. Grote gemeenten merken dat het aantal aanvragen voor schuldhulpverlening toeneemt en ook NHG verwacht meer betalingsproblemen met hypotheken.
Inzicht
Wat wetenschappers, hulpverleners en ook deurwaarders al langer weten, dringt sinds enkele jaren ook door tot politici, beleidsmakers en de publieke opinie: in de schulden geraken kan praktisch iedereen overkomen en het is knap lastig om op eigen kracht weer op te krabbelen. Daan Hoefsmit, voorzitter van de raad van bestuur van het CAK (het bestuursorgaan dat onder meer de wanbetalersregeling zorgverzekering uitvoert) stelde destijds tijdens de rondetafeldiscussie: “Je hoeft maar twee life events tegelijkertijd mee te maken, een scheiding of het overlijden van je partner, en het verlies van je baan, en je kunt zó in het putje belanden”. Schulden veroorzaken zoveel stress dat we, zoals Nadja Jungmann, lector Schulden en Incasso aan de Hogeschool Utrecht (HU), het zegt “een slechtere versie van onszelf worden”.
“Om personen echt uit de schulden te halen is een holistische aanpak nodig. Zet de burger centraal, niet de schuldeiser.”
ICT helpt
Hét probleem bij schulden is dat er vrijwel altijd sprake is van meerdere schuldeisers (gemiddeld vijftien), die ieder voor zich hun deel komen opeisen van een koek dat in veel gevallen al vrijwel op is. Allerlei initiatieven proberen hier wat aan te doen. Denk aan het koppelen van databestanden, een op blockchain gebaseerde digitale tool waarmee vaste lasten automatisch als eerste worden betaald of de blauwe knop waarmee een gemeente inzicht geeft in alle schulden en schuldeisers die je hebt. En zo zijn er sinds 2018 nog heel veel meer initiatieven gestart om mensen met schulden te helpen. Dominique de Wit, commercieel manager bij Blueriq: “Wat opvalt is dat veel oplossingen vrijwel alleen maar gericht zijn op advies en signalering van betalingsproblemen. Uiteraard is inzicht het startpunt. Het is echter belangrijker om vanuit dit inzicht meteen de problemen te kunnen aanpakken. Instanties die een oplossing bieden voor de daadwerkelijke aanpak van schulden, bieden enkel een bedrijfsspecifieke oplossing. Een dergelijke oplossing houdt er geen rekening mee dat er meerdere schulden openstaan bij verschillende schuldeisers. Om personen echt uit de schulden te halen is een holistische aanpak nodig. Zet de burger centraal, niet de schuldeiser.”
Vroegsignalisering en preventie
ICT kan ook helpen bij vroegsignalering en preventie. Hierbij is intensieve samenwerking van belang, zodat we uiteindelijk schulden vóór kunnen zijn. Goede samenwerkingen tussen overheid en bedrijven is nodig om een beter beeld van en over mensen met betalings- en schuldzorgen te krijgen. Een beter beeld maakt het mogelijk om betalingsproblemen of schulden eerder te herkennen of nog beter, te voorkomen. Dominique de Wit: “Vanuit alle samenwerkingen die zijn ontstaan sinds de rondetafeldiscussie, is er enorm veel informatie verzameld. Informatie die het mogelijk maakt om mensen te helpen en te adviseren bij het aanpakken van hun schuldproblemen. Maar wat we helaas ook nog zien is dat het vaak slechts bij advies blijft”.
“Door intelligente technologie in te zetten, is het mogelijk om mensen aan de hand te blijven meenemen in elke volgende stap.”
Actie en reactie
Mensen met schulden moeten vaak zelf nog actie ondernemen. Ze zitten zelf aan de knoppen. Dat terwijl het ze vaak niet meer lukt om het zelf te regelen. Dit vanwege schaamte, het gebrek aan overzicht en omdat ze vaak zelf geen oplossingen meer zien. Mensen met schuldzorgen weten vaak niet waar ze moeten beginnen. Er zijn zoveel verschillende loketten waar ze zich moeten melden.
Dominique: “Door intelligente technologie in te zetten, is het mogelijk om ze aan de hand te blijven meenemen in elke volgende stap. Waarbij elke klant persoonlijk wordt geholpen. Dienstverlening met menselijke maat dus. Ook bij betalingsachterstanden. Of beter gezegd: juist bij betalingsachterstanden”. Niet alleen de klant is gebaat bij een integrale aanpak, ook de schuldeiser. Het geeft medewerkers meer zingeving en bespaart de organisatie kosten. Klanten die niet kunnen betalen worden anders alsmaar nagejaagd aan hun betalingsverplichting te voldoen. Wat zou het een verschil maken als er al onderscheid wordt gemaakt in de benadering tussen mensen die wel willen maar niet kunnen betalen. En dat overheid en organisaties de handen ineenslaan met één doel: het oplossen óf voorkomen van betalings- en schuldproblemen.
Meer weten over de huidige schuldenproblematiek? Download het volledige paper of neem contact op met Dominique de Wit via d.dewit@blueriq.com of 06-41681640.
