Subsidiëren kan transparanter

Tijdens het flexwerken in ons gemeentehuis raakte ik in gesprek met een licht gefrustreerde collega. Een bekende inwoner was het weer gelukt om een subsidie te krijgen voor een van zijn vele projecten. Het fascineerde mij dat het project irritatie opwekte bij deze collega. Het was een leuk project, een openbaar toegankelijk evenement dat bijdroeg aan een grotere vitaliteit in de kern waarvoor het georganiseerd was. Toen ik opmerkte dat het toch mooi is als mensen zich vrijwillig voor de maatschappij inzetten, bleek dat de irritatie ergens anders zat: het voelde onrechtvaardig dat subsidies jarenlang naar dezelfde personen ging. “Het voelt alsof ik steeds geld toeken aan de handigste mensen. Ik wil wel integer zijn, maar in dit systeem kan het niet”, merkte zij op.

Jarenlange subsidierelaties

Zo kwam ik terecht in de verhalen van de jarenlange en niet-transparante subsidierelaties. Ik hoorde over personen die op het laatste moment subsidies regelden voor bevriende organisaties, omdat zij de weg naar het gemeentehuis zo goed wisten te vinden. En ook richting de grote fondsen bleken er behoorlijk wat ‘vaste klanten’ te zijn die de weg naar het loket goed wisten te vinden. Dit heeft twee nadelen. Ten eerste: doordat altijd gevraagd wordt om co-financiering, blijken steeds dezelfde financiers een rol te spelen bij nieuwe projecten. Hoe toon je in zo’n versteende situatie nog maatschappelijk draagvlak aan? En ten tweede: door deze bestaande netwerken zijn nieuwe netwerken nog maar amper in beeld bij de gemeente. Hoe zorg je dan voor een subsidiebeleid dat de gehele maatschappij dient?

Ik wil wel integer zijn, maar in dit systeem kan het niet

Deze vraagstukken spelen al jaren; je weet dat je als gemeente bijdraagt aan goede projecten, maar je weet ook dat er méér mogelijk is en dat het soms wringt als het gaat om integriteit en legitimiteit bij subsidieverstrekking. Daarom besloot de gemeente Medemblik om vanaf april 2015 het subsidieproces voor het Activiteiten- en Kernenbudget (AKB) helemaal online te zetten: van aanvraag tot co-financiering. Dit budget heeft als doel om activiteiten te steunen die de vele kernen in Medemblik vitaal moeten houden.

Discussie aanzwengelen

“We moeten terug naar de tekentafel”, aldus wethouder Joset Fit. “De regels van en de bijdragen vanuit het AKB moeten we weer toetsen in de maatschappij. Dit willen we doen door inzichtelijk te maken wat wij doen voor de verschillende kernen en door inzichtelijk te maken hoe de financiën van de projecten eruitzien, inclusief onze bijdrage.” Als gemeenten laten zien welke projecten zij steunen en daarover communiceren, komt daar vanzelf een reactie op vanuit de maatschappij. Door dan te luisteren naar wat inwoners van deze projecten vinden wordt een discussie gehouden over nut en draagvlak van subsidies voor projecten. “Uiteindelijk is het natuurlijk de raad die gaat over budgetten en de regelingen, maar wij gaan graag de discussie aan op basis van de input die wij nu krijgen met crowdfunding”, aldus wethouder Fit.

Ieder zijn eigen platform?
Er zijn momenteel in Nederland enkele tientallen platforms voor crowdfunding. Het is dus mogelijk om eenvoudig aan te sluiten bij wat er al is. Zo bouwde het Alkmaarse slimmersamen.nl een site op het platform van crowdaboutnow, werkt Amsterdam met voorjebuurt.nl en het West-Friese initiatief Het Lukt Ons! draait op het platform van onepercentclub.com. Het is vrij eenvoudig om deze omgevingen na te bouwen voor andere regio’s, maar het is ook mogelijk om individuele projecten door te verwijzen naar een van de vele crowdfundingplatforums. Een overzicht is hier te vinden.

Meer dan een hype

“De groei van civic crowdfunding past helemaal in de tendens van een zich terugtrekkende overheid en een meer ondernemende samenleving. Er zijn daarom maar weinig overheden die het niet aanmoedigen dat burgers zelf steun en financiële middelen werven voor hun initiatieven”, aldus Martijn Arnoldus van het platform voorjebuurt.nl. Toch is het geen hype, maar een groeiende vorm van financiering. Uit onderzoek naar crowdfunding in Nederland door het bureau Douw en Koren blijkt dat ondertussen al zes miljoen euro opgehaald wordt en dat het bedrag de afgelopen jaren ook exponentieel is gegroeid. De verwachting is dat deze lijn zich doorzet. Dat ziet ook Bart Lacroix, medeoprichter van crowdfundingwebsite 1%-club en leverancier van het Medemblikse platform Het Lukt Ons! Hij denkt dat dit komt doordat het slagingspercentage voor civic crowdfunding heel hoog is: 81 procent. Bart: “Projecten hebben een hogere kans van slagen dankzij de grote betrokkenheid van lokale bewoners en gemeenten.” Inwoners zijn zeker bereid om bij te dragen aan het verbeteren van hun eigen leefomgeving en dat zal altijd zo blijven.