In het rustieke Twentse landschap ligt de gemeente Rijssen-Holten. Een fusiegemeente met 37.500 inwoners, waarvan de kernen acht kilometer uit elkaar liggen. Beide gemeentekernen hebben een oudheidkamer waar tussen de oude bakstenen uit de steenfabrieken van weleer en de doeken uit de voormalige weverijen moderne Surface-tafels staan van Microsoft: interactieve computertafels met beelden en verhalen van ‘toen’. Het erfgoed wordt door (ex-)inwoners zelf aangevuld via de website. De software (Time Traveller) op de Surface-tafel is ontwikkeld door Centric.
De gemeente Rijssen-Holten gebruikt drie Surface-tafels. Twee in de oudheidkamers en één in het pas twee jaar oude gemeentehuis in het centrum van Rijssen. Jannes van de Willige (projectleider e-dienstverlening en digitalisering bij de gemeente) en Marion Bouwens (conservator van het Rijssens museum) zijn nauw bij het project betrokken. Jannes van de Willige: “Het idee om Surface-tafels te gebruiken ontstond toen we het nieuwe gemeentehuis lieten bouwen. We wilden onze akten digitaliseren om meer ruimte bij de balie te creëren. Bovendien zijn digitale akten veel sneller op te zoeken dan fysieke exemplaren. Tegelijkertijd wilde de oudheidkamer van Rijssen de ontsluiting van het fotoarchief via de website naar een hoger plan tillen. Het college heeft ons de opdracht gegeven de mogelijkheden hiervoor te onderzoeken. Voorwaarde was wel om ook de oudheidkamer van Holten bij het project te betrekken.”
Jannes diende een beleidsplan in bij SenterNovem (nu Agentschap NL) dat vanuit het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie subsidies verstrekt voor duurzame en innovatieve oplossingen. “Het plan werd in eerste instantie afgewezen voor subsidie, omdat het niet innovatief genoeg was. Via een artikel in het Centric magazine over de Surface-tafel bij de gemeente Zoetermeer zijn we in contact gekomen met Centric. We hebben het idee van de digitale tafels aan het beleidsplan toegevoegd en de aanvraag opnieuw ingediend. De subsidieaanvraag werd toen wel goedgekeurd. Ook kregen we subsidie van de provincie en het Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling.”
Binding
Het college wil als neveneffect met dit project de samenwerking tussen de gemeente en de beide oudheidkamers en de binding in de samenleving vergroten. “Het gaat uiteindelijk over de geschiedenis van Rijssen en Holten en de buurtschappen zelf, en dat moet grotendeels door de inwoners worden verteld. Eigenlijk willen we dat het erfgoed eigendom is van de inwoners van de gemeente.”
De informatie over het verleden zit voornamelijk bij de oudere inwoners. Vrijwilligers van de oudheidkamers zijn dan ook op bezoek gegaan bij zorgcentra om samen met de bewoners foto’s te bekijken en op die manier verhalen van vroeger vast te leggen. Ook middelbare scholieren zijn – in het kader van een maatschappelijke stage – langs de verzorgingshuizen in de regio gegaan om informatie te verzamelen.
Groeien
“Het project is in principe nooit af”, zegt Marion Bouwens. “Het initiatief moet nog groeien, onder andere door meer betrokkenheid van scholen. Ik hoop dan ook dat dit project bijdraagt aan het verkleinen van de kloof tussen het museum en het onderwijs. Het zou fantastisch zijn als leerlingen op de website aan een werkstuk kunnen werken en dat wij het resultaat daarvan hier op de Surface-tafel kunnen tonen.”
De gemeente en de oudheidkamers hebben zich aangesloten bij het project de Streek centraal van het Historisch Centrum Overijssel. Van daaruit worden lesbrieven uitgegeven over de regionale geschiedenis van bijvoorbeeld de steenfabrieken, waarbij de leerlingen foto’s kunnen zoeken. Een ander onderdeel dat moet groeien is ‘Mijn Erfgoed’, een gedeelte op de website waar gebruikers hun eigen omgeving creëren. Van de Willige: “Ze kunnen de omgeving zelf aanmaken en bijhouden en besluiten om dit gedeelte besloten te houden of openbaar te maken. Op die manier moeten er leuke, interessante en persoonlijke verhalen over de lokale geschiedenis ‘boven tafel’ komen.”
Toekomst
Jannes en Marion hebben veel wensen voor de toekomst. Van de Willige: “We hebben een stuurgroep opgericht om de continuïteit te waarborgen. Daarnaast willen we de mogelijkheden nog verder uitbreiden, bijvoorbeeld met printbare wandel- en fietskaarten en alle gedigitaliseerde edities van het Holtens Nieuwsblad.” Marion Bouwens wil graag de fysieke uitvoering van de tafel veranderen. “Kinderen moeten om de tafel heen kunnen staan om goed samen te werken. Bovendien biedt het ter plekke invoeren van informatie meer mogelijkheden voor interactie. Nu vertellen mensen elkaar verhalen, maar moet uiteindelijk iemand die verhalen op een later tijdstip op de website invoeren. Dat willen we veranderen. En dan wordt een museum of oudheidkamer nog meer het middelpunt in de samenleving.”
Surface-tafel
Centric heeft voor de Surface-tafels in Rijssen-Holten software ontwikkeld zodat het digitale erfgoed eenvoudig is te raadplegen. De speciale software zorgt voor interactieve mogelijkheden, zoals het aanleggen van een persoonlijke verzameling van gegevens.
De multitouch-tafels zijn voorzien van de Time Traveller. Deze software sluit naadloos aan op de beeldbank op de website, waardoor lokaal beheer op de tafels niet noodzakelijk is.
Centric heeft zijn aanbod in multitouch uitgebreid met de Samsung SUR40. Dit is de nieuwste generatie Microsoft® Surface® met Pixelsense-technologie. Voor de tafels heeft Centric specifieke software ontwikkeld voor diverse branches. Er zijn toepassingen beschikbaar voor overheden, retailers, verzekeraars, musea, archieven, woningcorporaties en bedrijven in de logistiek.
