Transparantie; ziet u het zitten?

Net na mijn vakantie zat ik met een dochter in het ziekenhuis. De klachten die zij inmiddels een kleine twee jaar heeft waren voor de vakantie aanleiding voor een verwijzing door de huisarts. Na een wachttijd van enkele maanden konden we bij de medisch specialist terecht. Met de diagnose was deze vrij snel klaar en hij begon een gesprek over de bureaucratie van de verzekeraars en zijn stijgende verbazing over gehanteerde werkwijzen. Op komische wijze imiteerde hij een vrouwelijke professional die op een dommige manier vragen stelt. “Waarom behandelt u zoveel mensen met bepaalde klachten terwijl andere specialisten heel andere gemiddelde aantallen voor die behandeling laten zien?”

Wellicht zijn de inkopers van verzekeraars bij het ziekenhuis in Enschede extra getriggerd door de kwestie Jansen-Steur. Met die alertheid is op zich niets mis; transparantie is noodzaak. Maar medewerkers van verzekeraars gaan individuele specialisten vragen om op rechte tellingen van incidenties te reageren en stellen de meest basale vragen, zo bleek mij uit de voorbeelden van de specialist. Hij was daar veel tijd mee kwijt en het leidde tot een hoop ergernis. “Ik wil patiënten helpen, mijn diagnose hangt niet af van lijstjes en ratings.”
Het kan goed zijn dat bij alle huisartsen in de regio bekend is dat je juist bij deze specialist aan het goede adres bent met specifieke klachten. In wetenschappelijk onderzoek heet dat effect zelfselectie. Maar wetenschappers komen bij de analyse van deze behandeldata nog onvoldoende aan de bak, zo bleek mij uit het gesprek.

Wetenschappelijk bekeken is in de academische ziekenhuizen het onderzoeksparadigma ‘evidence based medicine’. Voor het in de hand houden van de kosten van de zorg hebben zorginkopers, verzekeraars en gemeenten andere informatie nodig dan die de medici benutten. Bij de keuzeprocessen van patiënten speelt ook nog andere informatie een rol, zoals bejegening en wachttijden. Het riep bij mij opnieuw de vraag op naar hoe en door wie op een intelligente wijze al die noodzakelijke informatie wordt gegenereerd, geanalyseerd en gebruikt. De wetenschappers die daarbij kunnen helpen zitten niet alleen bij de academische ziekenhuizen. Het gaat ook om de technische kennis om nieuwe onderzoeksmethoden toe te passen op big data. En de menswetenschappen om vanuit theoretische kaders vraagstukken integraal te onderzoeken en kennis op te bouwen.

Het is wenselijk nieuwe instrumenten te maken die de registratielast voor professionals naar beneden brengt. Een soort aanpak à la Belastingdienst; horizontaal toezicht op basis van certificering waardoor de bureaucratie is terug te dringen. Aan systeeminnovatie is grote behoefte; goede analyses liggen aan de basis van verbetering van efficiëntie en effectiviteit van zorg en welzijn. Transparantie gebaseerd op relevante kennis voor verschillende belanghebbenden, wie overziet dit nu eigenlijk?