Van het proces, niet van de inhoud.

Op weg naar mijn vakantiebestemming las ik in een bekend weekblad drie interviews over Europa en de euro. Een met Thilo Sarrazin, een met Jaap van Duijn en een met Klaas Knot. Wat opviel was dat de twee eerste interviews behalve standpunten ook argumenten bevatten. In het derde daarentegen werden standpunten voornamelijk onderbouwd met politiek ideologische uitspraken.

Sarrazin en Van Duijn, beiden voorheen werkend in de top van de financiële wereld, zijn inmiddels zestigers. Knot, president van DNB is midden veertig. Hun verschil in aanpak deed me terugdenken aan de tijd dat managers nog directeuren heetten. Meestal vijftigers met een onbestreden reputatie op kennisgebied. Bij een directeur liep je met een moeilijke vraag naar binnen om 10 minuten later met het antwoord weer buiten te staan. Zat het een beetje mee dan konden directeuren ook nog leiding geven of zo u wilt ‘managen’.

De manager van nu is jonger, loopt ook ’s winters zonder jas buiten en heeft er voor geleerd om manager te worden. Van scheepsjongen tot admiraal is er nauwelijks nog bij. Managers zijn bovendien ‘van het proces, niet van de inhoud.’ Voor dat laatste hoeft u dus niet meer langs te komen. En aansturen? Ach, de een kan het wel, de ander nog steeds niet.

Die eenzijdige focus op het proces had nog een opmerkelijk neveneffect namelijk een breed gedragen afkeer van juristen. Die zijn immers van de inhoud en zorgen daardoor, mogen we managers geloven, vooral voor problemen en dus vertraging van het proces. Wie kent niet de bekende managers mantra ‘ik wil geen problemen horen maar alleen maar oplossingen’? Die kijk op de zin en betekenis van het recht is jammer al was het maar omdat dat vakgebied gelukkig niet alleen uit remmende regels bestaat.

Recht is eerst en vooral geconsolideerde moraliteit en draagt, in ieders belang, bij aan een broodnodige maatschappelijke ordening. Bovendien hebben weinig juristen het veroorzaken van vertraging tot ‘core business’ verheven. Opportuniteit, zoals steeds vaker gebeurt, in de plaats stellen van legitimiteit is daarom vragen om moeilijkheden. Moeilijkheden die vroeg of laat daadwerkelijk tot vertragingen van het proces en imagoschade kunnen leiden.

Het is niet moeilijk daarvan actuele voorbeelden te geven. Kruidenier AH en de even terechte als voorspelbare negatieve publiciteit over een voorgenomen eenzijdige korting op de facturen van haar leveranciers. Banken die hun imago (verder) te grabbel gooien door te speculeren op verliesgevendheid van hun eigen producten. Directeuren van woningcorporaties die met derivatenhandel de eigen statutaire doelomschrijvingen kritiekloos konden negeren. Overheden die zich niet aan aanbestedingsregels houden.

En nog dichter bij huis, opdrachtnemers van mislukte ICT-projecten die met behoud van aanzienlijke vergoedingen voor het (niet) verrichte werk het overheidspand mogen verlaten. Waarom zou u als manager de daaraan verbonden publicitaire risico’s met bijgehorende imagoschade willen nemen?
Wees wijzer en geef juristen de kans en de tijd die ze verdienen. Is het niet uit overwegingen van moraliteit dan toch in ieder geval uit weloverwogen eigenbelang!