Staatssecretaris Van Huffelen (Digitalisering) heeft 21 december het Algoritmeregister van de Nederlandse overheid gelanceerd. Hiermee wil ze zorgen voor transparantie en eerlijkheid over algoritmegebruik door overheidsinstellingen. Het is een eerste versie met 109 algoritmes. Op termijn wordt het verplicht voor alle overheden.
Het publiceren van algoritmes zal verplicht gesteld worden voor alle overheden. | Beeld: Shutterstock
Het kabinet wil dat algoritmes wettelijk worden gecontroleerd op discriminatie en willekeur. Het Algoritmeregister van de Nederlandse overheid moet een bijdrage leveren aan het beter uitlegbaar maken van de toepassing en uitkomst van algoritmes, schrijft de staatssecretaris aan de Tweede Kamer.
Standaard beschrijving
Alle tot nu toe deelnemende overheden hebben hun algoritmes op dezelfde wijze moeten beschrijven. Hierbij is gebruik gemaakt van de metadatastandaard van het innovatieproject ‘Consortium Publieke controle op algoritmes’. Per algoritme wordt het doel en de impact van het algoritme beschreven, en of er een risicoanalyse is uitgevoerd voorafgaande aan de ingebruikname. ‘ De huidige metadatastandaard is een eerste versie en wordt, samen met andere departementen, uitvoeringsorganisaties, provincies en gemeenten, doorontwikkeld’, aldus de staatssecretaris.
Broncode openbaar
De broncode van het algoritmeregister zelf staat online. Via Github kunnen suggesties voor verbeteringen gedaan kunnen worden. Suggesties van maatschappelijke organisaties op het gebied van mensenrechten en andere experts uit de buitenwereld zijn al verwerkt in de huidige versie van het register. Voor Data protection impact assessments (DPIA’s) en eventuele mensenrechtentoetsen zijn velden waarop mensen kunnen doorklikken.
Het komende jaar wil Van Huffelen een aantal vervolgstappen zetten. Zo zal de metastandaard ende website verder ontwikkeld worden. Tegelijk gaat ze overheidsorganisaties stimuleren hun algoritmes te publiceren.
Verplichtstelling
Uiteindelijk zal het publiceren van algoritmes verplicht gesteld worden voor alle overheden, zoals Kamerlid Dassen in een motie opgeroepen heeft. Het is nog even wachten op de voorgestelde Europese AI-verordening. Die bevat een verplichting om hoog-risico AI-systemen die in de Europese Unie op de markt zijn en beschikbaar voor gebruik, op te nemen in een publiek toegankelijke EU-databank. De AI-verordening is het uitgangspunt, maar deze is nog niet definitief vastgesteld, schrijft ze in haar brief. ‘Zodra dit wel het geval is zal ik, in overleg met departementen, uitvoeringsorganisaties, gemeenten, provincies en waterschappen, bezien of het wenselijk is om aanvullende eisen te stellen aan overheidsalgoritmes.’
In de aanloop naar verplichtstelling zal het kabinet overheidsorganisaties stimuleren om waar mogelijk hun (hoog-risico) algoritmes te publiceren, uitgezonderd algoritmes die ingezet worden in het kader van opsporing, rechtshandhaving, defensie of inlichtingenverzameling (wettelijke of gerechtvaardigde uitzonderingen).
