Het is erg dat jargon vaak wordt gebruikt om de waarheid te verhullen. Dat tast niet alleen de kwaliteit van de uitvoering aan, maar ook het vertrouwen van burgers in de politiek.
Elk vakgebied kent zijn eigen jargon, dus ook de IT-wereld. Dat is op zich niet verkeerd. Behalve wanneer dat jargon opzettelijk wordt gebruikt om de waarheid te verhullen.
Is het erg dat IT’ers een eigen jargon hebben? De Rekenkamercommissie van de gemeente Renkum stelt in een onderzoek dat gemeenteraadsleden onvoldoende kunnen controleren hoe de gemeente qua IT bestuurd wordt en dat dat deels komt door onbegrijpelijk vakjargon. Dat geluid hoor ik wel vaker, dat raadsleden maar ook Kamerleden hun controlerende taak op dit gebied niet goed kunnen uitvoeren ‘omdat IT zo ingewikkeld is’.
Ik vind dat daar genuanceerder naar mag worden gekeken. IT is inmiddels een essentieel onderdeel van onze samenleving en daarmee dus ook van de bedrijfsvoering van de overheid. Daar zul je je in moeten verdiepen, zodat je kunt begrijpen waar het over gaat. Bij elk vakgebied hoort een bepaalde taal, dat geldt niet alleen voor IT’ers maar ook voor bijvoorbeeld juristen (de berekening van de WOZ , het vergunningenbeleid) of medici (jeugdzorg). Natuurlijk is het belangrijk om zo begrijpelijk mogelijk te communiceren, maar je mag ook verwachten dat anderen zich verdiepen in een vakgebied dat belangrijk is voor het realiseren van politieke wensen. Dat geldt zeker voor gemeenteraadsleden en Kamerleden. Als zij meer IT-kennis hebben dan worden de mogelijkheden van IT beter benut, zo wordt gesteld in een onderzoek van de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Informatieprofessionals en AG Connect.
Het wordt anders als het gaat over verhullend taalgebruik: als vakjargon met opzet wordt gebruikt om verkeerd of niet te informeren. Ik las in NRC Handelsblad een reconstructie van de operatie BRP. In dat artikel staat een beknopt ‘consultantswoordenboek’ voor verhullende taal. Ik herken er veel van en met mij waarschijnlijk veel bestuurders. Een paar voorbeelden uit dat woordenboek: ‘onvoldoende corrigerend vermogen’ betekent eigenlijk: ‘steeds dezelfde fouten blijven maken’. En ‘aan de noodzakelijke voorwaarden voor een succesvol traject is niet voldaan’ betekent dat het project niet goed is bestuurd.
Het zou amusant zijn als het niet zo ernstig was. Dit soort taalgebruik komt namelijk voort uit een cultuur waarin bewindspersonen koste wat kost uit de wind moeten worden gehouden. Dat leidt ertoe dat politiek ongemakkelijke uitkomsten verhuld worden in vage taal. Of dat zelfs onderzoeken worden aangepast als de conclusies daarvan politiek gevoelig zijn. Dit speelt niet alleen op rijksniveau, maar op alle politieke niveaus.
Ik vind dit erg. Niet alleen omdat het de kwaliteit van onze uitvoering aantast, maar ook – en misschien is dat nog wel belangrijker – omdat het het vertrouwen van burgers in de overheid aantast. Mijn vraag is dan ook: maken we niet teveel zaken politiek? Ook zaken die louter om de uitvoering gaan worden in het politieke speelveld getrokken. Ik denk dat het goed is als we hier scherper naar gaan kijken. Dat we proberen om onderwerpen aan de meest passende tafel te bespreken, zodat niet alles politiek wordt gemaakt. Zullen we daar een goed voornemen voor 2018 van maken?
Larissa Zegveld is algemeen directeur van Wigo4it
