Onderling verbonden systemen zullen steeds meer ons leven en werk beïnvloeden zonder dat wij nog kunnen overzien hoe deze besluiten tot stand zijn gekomen.
De Duitse filosoof Martin Heidegger1 stelt in 1954 dat de essentie van moderne technologie: “shows itself in what we call enframing”. Heidegger gebruikt het begrip enframing om vast te stellen hoe technologie zich ontwikkelt, ons omringt en onze waarneming van de wereld bepaalt. Voor Heikkerö verwijst het begrip ‘enframing’ dan ook naar: “a way of disclosing the world”2.
Het proces van enframing door technologie wordt nu gekenmerkt door in netwerken verbonden toepassingen zoals de smartphone, de tablet en een ongekende diversiteit aan sensoren die ons en deze apparaten in staat stellen via netwerken te communiceren en te interacteren in de fysieke en de cyberwereld. De wereld en onze waarneming daarvan veranderen daarmee, zonder dat wij ons afvragen wat de essentie is van deze technologische verandering en wat die veranderingen in de komende jaren voor ons leven en werk gaan betekenen.
Technologie en de daaruit voortvloeiende technologische toepassingen worden volgens Arbesman3 in de beleving van mensen ook steeds complexer, door onder andere hun onderlinge verbondenheid. Deze verbondenheid stelt systemen in staat autonoom beslissingen te nemen over zelfstandig uit te voeren handelingen of gezamenlijke activiteiten. De toename van onderling verbonden autonome systemen die in willekeurige combinaties kunnen samenwerken zorgt er volgens Arbesmann voor dat: “we become less able to understand them, no matter how smart we are or how prodigious our memory, because these systems are constructed differently from the way we think”.
Enframing door technologie en de toenemende onderlinge verbondenheid van mens en technologie dwingen ons de facto om nieuwe kennis en inzichten te ontwikkelen die ons enerzijds in staat stellen vertrouwen te hebben en te houden in deze technologische veranderingen. Anderzijds zullen meer en meer beslissingen door onderling verbonden systemen worden genomen en zullen deze systemen de uit deze beslissingen voortvloeiende data en informatie onderling uitwisselen en delen zonder dat dit zichtbaar is voor de mens.
Onderling verbonden systemen zullen zo steeds meer ons dagelijks leven en werk beïnvloeden zonder dat wij nog begrijpen of kunnen overzien hoe deze besluiten tot stand zijn gekomen. Een belangrijk element in deze verandering is de bereidheid om inzicht te verkrijgen in de werking van de steeds complexer wordende technologie om te kunnen blijven begrijpen wat dit betekent voor de wereld waarin wij samen met technologie leven.
Vierde industriële Revolutie
De voortdurende en wereldwijde ontwikkeling en toepassing van nieuwe technologie zal in de komende jaren onontkoombaar de wijze waarop wij leven en werken doen veranderen. De vierde industriële revolutie, zoals het World Economic Forum deze ontwikkeling noemt, is volgens Schwab4 een gevolg van de: “fusion of technologies and their interaction across the physical, digital and biological domains that make the fourth industrial revolution fundamentally different from previous revolutions”.
Digitalisering, in de vorm van algoritmes, software en data, zal systemen die uit de fusion of technologies voortkomen, in staat stellen zelfstandig in netwerken te functioneren en daarbinnen data en informatie te communiceren, beslissingen te nemen en te interacteren. Een dergelijke ontwikkeling kunnen we al zien in ontwikkelingen zoals het (industrial) internet of things dat uitgaat van het verbinden van een diversiteit aan objecten zoals wasmachines, televisies, (vracht)auto’s, windturbines, fabrieken etc.
In deze ontwikkeling zullen nieuwe systemen worden geproduceerd die worden benoemd als cyber-physical systems. Deze cyber-physical systems worden door NIST5 gedefinieerd als: “smart systems that include engineered interacting networks of physical and computational components”.6 Cyber-physical systems, zoals een autonome vrachtwagen, worden gekenmerkt doordat ze vanaf het ontwerp worden verbonden in netwerken, autonoom moeten zijn, moeten communiceren en interacteren en in staat zijn tot het zelfstandig nemen van besluiten in overeenstemming met andere cyber-physical systems.
De mogelijkheden van een cyber-physical system worden niet alleen bepaald door zijn fysieke mogelijkheden, maar meer door de combinatie van deze fysieke mogelijkheden met mogelijkheden van algoritmes, software en data. Deze ontwikkeling zal de ons omringende wereld doen veranderen en de wijze waarop wij deze waarnemen zal mede worden bepaald door de intelligente en zelfstandige objecten die voor ons steeds meer besluiten kunnen nemen. Wij lijken onontkoombaar op weg naar een samenleving waarin mensen en objecten in gelijkwaardigheid samen leven, werken en besluiten nemen.
Blockchain
Volgens Schwab creëert de vierde industriele revolutie: “radically new approaches that revolutionize the way in which individuals and institutions engage and collaborate”. Volgens hem is blockchain een van deze nieuwe benaderingen. Blockchain, een uniek voorbeeld van een ‘fusion of technologies’, is ontwikkeld en beschreven door Nakomoto. Mougayar7 stelde onlangs dat: “the blockchain can be seen as a ‘meta technology’, because it is made up of several technologies itself. It is as an overlay of computers and networks that are built on top of the Internet”. Algoritmes, software en data maken het voor systemen in deze netwerken mogelijk overeenstemming te bereiken over onderling uit te voeren informatietransacties.
Bijzonder hieraan is dat blockchain niet langer uitgaat van gecentraliseerde opslag van data en informatie, maar dat een genomen besluit en de daarbij behorende data wordt opgeslagen bij de gedistribueerde entiteiten die aan de transactie hebben deelgenomen. Brainard8 van de Federal Reserve Board stelde onlangs: ”regardless of the application, much of the industry is at a “proof of concept” stage of development. These proofs of concept are often simple, experimental uses of the technology on a small scale that help stakeholders understand the potential and limitations of the technology for a specific purpose”.
Ondanks de huidige technologische beperkingen wordt wereldwijd voortdurend onderzoek gedaan naar mogelijke toepassingen voor deze nieuwe technologische combinatie. Zo wil Ant Financial, een dochteronderneming van Ali Baba9, in China een blockchain ontwikkelen die het vertrouwen van de bevolking bevordert voor het doneren aan goede doelen. Een dergelijke blockchain kan niet alleen meer transparantie creëren waarvoor de donatie is bestemd, maar ook het inzicht bevorderen waaraan de donaties feitelijk zijn besteed. Een ander Chinees bedrijf, Wanxiang10, een van de grootste producenten van onderdelen voor de automobielindustrie ter wereld, heeft aangekondigd een blockchain te willen ontwikkelen die kan worden toegepast in hun productlijnen. Het bedrijf hoopt met deze technologie niet alleen kosten te reduceren maar ook: “enforce property rights, and manage IoT and inter-device interactions”.
Emergence
Een complex systeem bestaat volgens volgens Simon11 uit een: “large number of parts that interact in a non-simple way. In such systems, the whole is more than the sum of the parts”. Door de onderlinge communicatie en interacties tussen een diversiteit aan systemen, ontstaat een geheel waarvan het gedrag van dit geheel niet is terug te leiden tot de onderliggende onderdelen. De ontwikkeling van het geheel en het daaruit voortvloeiend gedrag wordt ‘emergence’ genoemd. Bedau12 omschrijft emergence als een “aggregate global behavior of certain systems. The system’s global behavior derives just from the operation of micro-level processes, but the micro-level interactions are interwoven in such a complicated network that the global behavior has no simple explanation”.
In de wereld van de vierde industriële revolutie zullen steeds meer ‘fusions of technology’ zoals de blockchain ontstaan, die als vanzelf zorgen voor een verdergaand proces van enframing. Dit proces van enframing vindt plaats door een ongekende hoeveelheid onderling verbonden systemen die communiceren, beslissingen nemen en interacteren en daarmee in staat zijn onze waarneming van de werkelijkheid te beïnvloeden. Deze netwerken en onderling verbonden systemen maken concepten als (industrial) Internet of Things, Smart Grids, Smart Cities, mobile Healthcare maar ook network centric warfare mogelijk.
De nieuwe gehelen van onderling verbonden mensen en systemen brengen nieuwe eigenschappen voort die niet alleen onvoorspelbaar zijn, maar ook onvermijdelijk onze waarneming van de wereld veranderen. In deze ontwikkeling zijn wij het aan ons zelf verplicht meer te leren over de nieuwe combinaties van technologie, algoritmes, software en data en de daaruit voorvloeiende fusions of technology die deze ontwikkeling mogelijk maken en die bepalend zullen zijn voor onze kijk op de wereld. Zonder de bereidheid te leren hoe deze onderlinge verbondenheid werkt en ons beïnvloedt, zullen wij ons steeds meer overvallen voelen door de ontwikkeling van eigenschappen die ontstaan in de nieuwe gehelen waarin wij dan zijn opgenomen.
1 Heidegger M. (1977) The Question Concerning Technology and Other Essays. New York, Harpers and Row
2 Heikkero T. (2010) Ethics in Technology. A philosophical study. New York Lexington Books ISBN 9780739191958
3 Arbesmann S. (2016) Overcomplicated. Technology at the limits of comprehension. New York, Current ISBN 9781591847762
4 Schwab K. (2016) The fourth Industrial Revolution
5 National Institute of Standards and Technology (2016) Framework for Cyber-Physical Systems. Release 1.0, May 2016. Cyber Physical Systems Public Working Group
6 Framework for Cyber-Physical Systems release 1.0 may 2016 NIST Cyber-Physical Systems public working group
7 Mougayar http://blogs.lse.ac.uk/businessreview/2016/07/07/working-as-a-layer-on-top-of-the-internet-blockchain-is-an-instrument-of-change/
8 Brainard L. (2016) Distributed ledger technology: implications for Payments, Clearing and Settlement. Remarks bij L. Brainard member Board of Govrbors of the Federal Reserve System. Institute of International Finance Annual Meeting Panel on Blockchain Washington D.C. October 7, 2016
9 Ali Baba https://news.bitcoin.com/ant-financial-blockchain-philanthropy/
10 Wanxiang Blockchain is Behind a Massive $30B Smart City Project in China http://futurism.com/blockchain-is-behind-a-massive-30b-smart-city-project-in-china/
11 Simon H.A. (1969) The sciences of the artificial. The Massachusetts Institute of Technology
12 Bedau M.A. (2008) Downward causation and Autonomy in Weak emergence. In: Emergence. Contemporary readings in Philosophy and Science eds. M.A. Bedau and Humphreys P. Massachusetts Institute of Technology ISBN 9780262524759
