Delft deelt het Gemeentelijk Gegevensmodel

De gemeente Delft won met de GGM dit jaar de GemeenteDelers Award.

Ruim vijftig adviseurs, CIO’s, afdelingshoofden, gegevensarchitecten, BI specialisten van gemeenten, maar ook van andere overheden als waterschappen en politie kwamen luisteren in Theater De Veste hoe zij het Delftse model kunnen gebruiken. Want het Gemeentelijk Gegevensmodel is als open source model beschikbaar voor hergebruik en samenwerking met andere gemeenten.
Het GGM is een informatiemodel waarbinnen de gegevens van alle taakvelden van alle Nederlandse gemeenten zijn te vinden. Daarin is de generieke en volledige gegevensarchitectuur van de Nederlandse gemeenten uitgewerkt. Gemeenten zijn immers verantwoordelijk voor dezelfde taken, met onderliggende dezelfde gegevens. Zo kan een gemeente veel sneller en met minder fouten allerlei informatieproducten ontwikkelen.

Goed nadenken hoe je met gegevens omgaat

Martina Huijsmans, wethouder Delft digitalisering, liet tijdens de meetup van het Kennisnetwerk weten erg trots te zijn op het winnen van de GemeenteDelers Award. “Het is een hele mooie prijs voor ons gegevensmodel. We delen dat graag met jullie allemaal, zodat jullie er zelf mee aan de slag kunnen gaan”, zei ze vooreen volle zaal. Als wethouders is Huijsmans verantwoordelijk voor de maatschappelijke opgaven en de uitdagingen voor de stad. De gegevenshuishouding is daarbij faciliterend. “We moeten goed nadenken hoe je omgaat met gegevens in de verschillende domeinen als het sociaal domein, de ruimtelijke ordening en mobiliteit. Je moet goed weten wat je in huis hebt en hoe je dat kunt toepassen.”

Sociaal domein

Belangrijke opgaven die nu spelen zijn in Delft zijn bijvoorbeeld opgaven rond sociaal domein. Dankzij het gegevensmodel is er nu beter inzicht in het Actieplan Sociaal Domein. De resultaten zijn meetbaar en er is beter inzicht in de financiën. Ook bij ruimtelijke ordening speelt het GGM al een rol. Huijsmans: “We zijn een stad met weinig ruimte, waar veel gebeurt. Denk aan werken aan riolering, wanneer de straten open moeten. Hoe kun je inwoners zo min mogelijk belasten? Voor dat soort vragen heb je data nodig. De rol van gegevens is dan ook steeds belangrijker om goed te sturen. Met dit model wordt dat steeds beter mogelijk, dankzij rapportages en dashboards. We hebben echt een grote stap gezet richting informatiegestuurd werken.”
En aangezien de meeste gemeenten tegen dezelfde vraagstukken aanlopen kun je met dit model overal aan de slag, benadrukte de wethouder. “Als je je wethouder moet overtuigen kom ik graag vertellen waarom het zo verstandig is om te werken met het GGM.”

Versnelling in informatiegestuurd werken

Het startte allemaal in Delft vier jaar geleden vanuit een droom, vertelde Mark Lander, afdelingshoofd gegevensmanagement. “We zijn toen gaan nadenken over informatiegestuurd gestuurd werken en hoe we daar versnelling binnen Delft in kunnen brengen. We wilden een model te ontwikkelen om in toekomst te kijken, en daarnaast integraal zicht op de gegevens binnen gemeente te hebben. Het model moest gebaseerd zijn op landelijke standaarden en de Common Ground gedachte.”

Delft is in gesprek met het Forum Standaardisatie om het op de lijst open standaarden te krijgen.

Bij de grote vraagstukken hoort steeds complexere gegevenshuishouding, aldus Lander. “Met het model willen we de data efficiënter aanpakken. We kunnen werk verdelen met andere gemeenten bij het ontwikkelen van producten voor informatie gestuurd werken. Zo delen we tijdrovende analyses met andere gemeenten die met dezelfde opgaven te maken hebben, zoals het sociaal domein, de energietransitie en ondermijning.”
Het GGM staat nu als open source op GitHub, zodat andere gemeenten het kunnen gebruiken. Ook is Delft nu in gesprek met het Forum Standaardisatie om het op de lijst open standaarden te krijgen. Lander raadt andere gemeenten dan ook aan om gebruik te maken van het Delftse model. “Hiermee kun je sneller grip op je data krijgen, inzetten op de Common Ground beweging en uiteindelijk beter informatiegestuurd werken. Ga niet zelf ook iets nieuws maken, terwijl dit er al is. We hebben nu een gezamenlijke tussenlaag, waarop producten ontwikkeld kunnen worden. Als alle gemeenten die basis gebruiken, kunnen we die projecten met elkaar delen. Teamwork makes the dream work.”

GemeenteDelers

En interesse is er al genoeg vanuit andere gemeenten. Dat is onder meer te danken aan GemeenteDelers, vertelt Ashkan Ashkpour, gegevensarchitect van de gemeente Delft. “Eén van de unieke eigenschappen van gemeenten is dat ze een enorm breed pakket aan verantwoordelijkheden hebben. De complexiteit en diversiteit ervan maakt het lastig grip krijgen. En aangezien ze in de kern werken met dezelfde gegevens ligt er een enorme kans om samen te werken.”
Inmiddels zijn in het model voor alle domeinen standaarden uitgewerkt, gaat Ashkpour verder. Dat levert volgens hem versnelling op. “Het is toch zonde als we allemaal een eigen taal spreken bij vraagstukken. Met dit model kunnen gemeenten sneller inspelen op vraagstukken, krijgen betere grip op data, en het is een mooie aanzet tot Common Ground, met het scheiden van applicaties en gegevens en de leveranciersonafhankelijkheid. Als we standaardiseren kunnen we straks uitwisselen met open data, grenzeloos werken. Het GGM is van ons allemaal. Laten we ook allemaal er wat mee doen.”

Cultuurverandering

Bij de gemeente Meijerijstad zijn ze sinds april begonnen met het GGM. Het was een uitdaging om de slag te maken, vertelde kwartiermaker Marielle Hulsegge. “Het ging echt om een andere manier van denken. We moesten naar een cultuur waar je aan de voorkant nadenkt over je data en hoe je die vormgeeft.” De Brabantse gemeente is momenteel bezig met de transformaties.

Het mooie van het GGM is dat we elkaar kunnen helpen.

Ook Utrecht is bezig met het Delftse model, liet data architect Frans de Waal het publiek in Delft weten. “Je moet eerst kennis met elkaar opbouwen. In Utrecht hebben we een vakgroep opgericht die regulier samenkomt met mensen uit Delft om te kijken hoe je het model kan aanpassen. We hebben een werkwijze afgesproken, daarmee kan je goed mee aan de slag gaan. Het mooie van het GGM is dat we elkaar kunnen helpen. We nemen het model nu mee in het inkoopproces en de aanbesteding. Zo dwing je leveranciers om data zo te presenteren voor gebruikers. We wisselen met veel ketenpartners data uit.”

GGM-kopgroep

Want dat is nog wel de uitdaging, stelde Arjan Brienen, kwartiermaker datamanagement bij de gemeente Delft. “We delen inmiddels al veel applicaties en standaarden, maar we spreken nog steeds niet dezelfde taal. Daarom kost het nog veel tijd en moeite bij gegevensuitwisseling. Daarom willen we het GGM breder toepassen, standaardiseren en innoveren, zodat meer gemeenten en toepassingsvelden ermee kunnen werken. Onze nieuwe droom is om dezelfde taal te creëren, waarin we ook echt gaan samenwerken en samen verder oplopen. We zijn bijvoorbeeld in gesprek met verschillende landelijke programma’s zoals Data Value van het Ketenbureau i-Sociaal Domein en de Gemeentelijke Basisprocessen Inkomen. We willen het wel in samenwerking met andere gemeenten in een GGM-kopgroep.”

Op de website (pleio-pagina) van het Kennisnetwerk Data en Samenleving is daarvoor een themagroep voor ingericht, waar u zich als gemeente voor kunt opgeven. Fatiha Alitou, projectleider van het Kennisnetwerk kijkt met veel plezier op deze meetup en de samenwerking met de gemeente Delft terug. “We kregen veel positieve reacties over de meetup die met een 8,5 gemiddeld beoordeeld is door de deelnemers. Het mooie is dat het niet hierbij stopt, de tussen Delft en het Kennisnetwerk wordt voortgezet, we blijven de samenwerking tussen gemeenten hierin faciliteren” Op deze website is ook de meetup terug te kijken.

Kennisnetwerk Data en Samenleving

Om kennis over datagedreven werken samen met gemeenten te genereren, te bundelen en te delen, heeft VNG Realisatie het Kennisnetwerk Data en Samenleving opgericht.
Het Kennisnetwerk is voor alle professionals werkzaam binnen gemeenten en andere (semi)-overheidsinstellingen die zich op verschillende niveaus bezighouden met datagedreven werken. In het Kennisnetwerk zitten een breed scala aan overheidsprofessionals, van beleidsadviseurs en data scientisten tot van informatiemanagers en strategen. Zo hebben we een brede doelgroep om vraagstukken vanuit verschillende perspectieven te kunnen benaderen.

Inmiddels bestaat het netwerk uit ruim 2500 ambtenaren zich bezighouden met datagedreven werken. Maandelijks organiseert het netwerk Meetups, bijeenkomsten waar praktijkvoorbeelden van gemeenten centraal staan over onderwerpen als algoritmegebruik, datakwaliteit, publieke waarden en nieuwe wetgeving.

Meer weten: kennisnetwerkdata.pleio.nl