De gemeente Almere wil het bewustzijn en de vaardigheden met betrekking tot veilig omgaan met informatie en data te verbeteren. In dat kader is in 2020 een opleidingsprogramma, Digivaardig in Almere, gestart. Iedere medewerker moet verplicht een aantal modules volgen. De Informatiebeveiligingsdienst (IBD) sprak met opleidingsadviseur digitalisering Karin Poelhorst over het programma.
Wat zijn de drijfveren geweest om een programma te beginnen om alle medewerkers digitaalvaardig te maken?
Samen met de Privacy Information Officer en onze CISO ben ik al jaren bezig om digitalisering binnen Almere meer op kaart te krijgen. Toen we met de voorbereiding van een programma begonnen, was binnen de gemeente het bewustzijn gestaag gegroeid dat managers en medewerkers digitaalvaardiger moeten worden in een omgeving die snel digitaliseert. En het hielp dat toenmalig burgemeester Weerwind oog had voor digitale veiligheid. Er werd een duidelijke urgentie gevoeld bij het management van Almere. Tegelijkertijd werd het ons ook duidelijk dat ons informatie- en archiefmanagement beter op orde moest. HRM heeft de signalen van de ontwikkeling van de vaardigheden op digitaal gebied actief opgepakt en hiervoor een ontwikkellijn in het concernopleidingsplan opgenomen.
Is het project alleen voldoende om een blijvende veilige digitale cultuur te bewerkstelligen? Wat zijn de randvoorwaarden om een dergelijke cultuur te realiseren?
Het project alleen is natuurlijk niet voldoende om een veilige digitale cultuur te bewerkstelligen. Je moet het gesprek over dit onderwerp blijven aangaan. Het management speelt hier een belangrijke rol bij, bijvoorbeeld door het voeren van ontwikkelgesprekken hierover en het onderwerp inbouwen in jaarplannen van afdelingen. Het hoogste management moet het op de agenda zetten en levend houden. Daarnaast is het belangrijk om initiatieven op de werkvloer de ruimte te geven; om te experimenteren.
Belangrijk: besef kweken dat je als medewerker een zwakke schakel in het digitale proces kunt zijn.
Het programma moet ook ingebed zijn in de digitale innovatiestrategie van de gemeente. Met de nieuwe concerndirecteur digitale stad en innovatie, Liesbeth Pot-van ’t Hof, zetten we in op die ontwikkeling. Zelf heb ik inspiratie gevonden in het Tada-principe. Dit principe geeft houvast hoe we als gemeente met de digitale waarden omgaan.
Hoelang duurt het programma?
Het programma begon op 28 september 2020. Alle collega’s – zo’n 2500 vast en tijdelijk in dienst – kregen toen de basismodule. Dit jaar moeten alle medewerkers de andere modules van het programma doorlopen hebben. Nieuwe medewerkers krijgen de modules aangeboden via Onboarding. Momenteel zijn we bezig met de ontwikkeling van verdiepingsmodules van het programma. Deze lanceren we na de zomervakantie 2022. We blijven daarna wel monitoren hoe het met de digitale bewustzijn en digitale vaardigheid gesteld is. We hebben vooraf een nulmeting gedaan. En we proberen natuurlijk ook verbanden te leggen tussen digitale vaardigheid en bijvoorbeeld een indicator als datalekken.
Hoe ziet het programma Digivaardig eruit?
Het programma bestaat uit vijf modules: Naast de basismodule (‘Waarom doen we Digivaardig?’) zijn er de modules Beheren, Beschermen, Benutten en Beveiligen. De modules Beveiligen, Beschermen en Beheren zijn ook voor externen verplicht. Daarnaast bieden we nog een zelfscan en een toolkit voor de leidinggevende aan. De toolkit ondersteunt leidinggevenden met tips en werkvormen en de zelfscan geeft inzicht in het kennisniveau en leerstijl ten aanzien van digitalisering en hoe medewerkers daarin gestimuleerd kunnen worden.
Belangrijk element in het programma is het besef te kweken dat je als medewerker een zwakke schakel in het digitale proces kunt zijn. Door een kleine onzorgvuldigheid kan informatie op straat komen te liggen. Simpele aanwijzingen als je computer vergrendelen komen ook aan de orde.
Het programma sluit nauw aan bij het werk; de casuïstiek is uit de praktijk gehaald. Alle content is zelf gemaakt met inhoudelijke experts binnen de gemeente. Natuurlijk moet het programma leuk (bijvoorbeeld door een gaming-element ) en niet te lang zijn.
Het programma is niet vrijblijvend. Wat betekent dat?
Elke module eindigt met een toets waarvoor je moet slagen. Als je zakt moet je opnieuw examen doen. Afdelingsmanagers sturen op deelname en voltooien van het programma. Maar we zien gelukkig dat medewerkers het belang van het programma inzien en vol enthousiasme aan het programma deelnemen.
