De komende tijd draait het bij de digitalisering vooral om het optimaal verzamelen en gebruiken van data. En daar zijn wij goed in. De tijd is rijp voor Nederland Dataland.
In de vorige eeuw stond Nederland bekend als hét toonaangevende distributieland. En dat zijn we nog steeds. Onze ligging in Noordwest-Europa verandert ook niet. Maar er is iets bijgekomen. Als je naar Nederland en onze kenmerken kijkt, dan zijn wij snel in het adopteren van nieuwe ontwikkelingen en digitalisering.
De komende tijd zal het bij die digitalisering vooral gaan over het optimaal verzamelen en gebruiken van data. En ook daar zijn wij goed in. Zo goed, dat wij zomaar hét dataland in onze eeuw kunnen worden. De tijd is rijp voor Nederland Dataland.
Van wie zijn die data eigenlijk?
Smart cities, zelfrijdende auto’s, intelligente lantaarnpalen. Het zijn ontwikkelingen die zich aan het voltrekken zijn in ons land, dankzij een razendsnelle toename in de kwaliteit en kwantiteit van data. Maar… van wie zijn die data allemaal? Welke rol is weggelegd voor burgers, bedrijven en de overheid? In onze digitaliserende samenleving zijn dit vragen die steeds vaker tot debat leiden. De discussies zijn nog in volle gang, maar eigenlijk wordt het antwoord op deze vragen bepaald door onze ambitie als land. Als wij als land de lat hoog leggen, en van Nederland het beste dataland ter wereld willen maken, dan dient een aantal antwoorden zich vanzelf aan.
De burger blijft de baas over zijn data
In Nederland Dataland blijft de burger de baas. We zijn een democratie. Alles wat we willen en doen is in het belang van de burger. De burger is ook de baas over zijn eigen data. Hij verzamelt data, beheert ze, en is de eigenaar. Als bewoner van mijn huis, ben ik het beste in staat om gegevens over dat huis te verzamelen en te beheren. Ik weet hoeveel kamers er zijn, hoe groot mijn tuin is. Ik weet hoeveel energie mijn huis verbruikt. Dat zou ook moeten gelden voor mijn auto die steeds meer data genereert en collectief voor alle data die in de openbare ruimte worden verzameld.
Op deze manier voor onze eigen data zorgen, dat zijn wij niet gewend. En de randvoorwaarden om dit goed te doen, moeten van de overheid komen. Er zijn regels en standaarden nodig. En dat is iets wat alleen de overheid kan. Maar als de overheid dat goed doet, dan kunnen we van onderaf goede informatie krijgen waar de burger de baas over is, maar waar we allemaal wat aan hebben.
Bedrijven innoveren op basis van open data
In Nederland Dataland worden bedrijven in staat gesteld optimaal voor vernieuwing en innovatie te zorgen. Bedrijven ontwikkelen (zelfrijdende) auto’s die data consumeren maar ook data produceren. Bedrijven ontwikkelen lantaarnpalen waarbij verlichting bijna bijzaak wordt, want in diezelfde lantaarnpalen komen sensoren, camera’s, thermometers, tellers. Lantaarnpalen kunnen de nieuwe infrastructuur worden waar alle data van Nederland doorheen gaat.
In Nederland Dataland willen we dit soort innovaties zoveel mogelijk stimuleren. Maar wij willen ook dat deze innovaties van iedereen blijven. Als een auto data verzamelt en produceert, dan willen wij dat anderen ook die data mogen gebruiken. Bijvoorbeeld in noodsituaties. Maar waarom ook niet altijd? De gegevens die een auto verzamelt over kuilen in de weg of andere onveilige situaties, de lantaarnpaal die de luchtkwaliteit meet… waarom zou niet iedereen toegang mogen krijgen tot deze data om verdere innovatie te stimuleren? In Nederland Dataland worden we daar allemaal beter van.
De overheid doet wat burgers en bedrijven niet zelf (kunnen) doen
De overheid, tot slot, is er om de dingen te doen die we niet alleen kunnen doen. En om ongelijkheid en onrecht te voorkomen. In een excellerend land als Nederland Dataland moet de overheid goede standaarden maken. Net zoals de overheid bijvoorbeeld nodig is om infrastructuur aan te leggen, zo is de overheid nodig om afspraken te maken over privacy en over alles waar data aan moeten voldoen, zodat we ze kunnen combineren, delen en gebruiken. Voor bedrijven treedt de overheid op als de marktmeester in Nederland Dataland. Ook hier moeten afspraken worden gemaakt om te garanderen dat wij een land zijn met gelijke kansen, ook voor kleinere bedrijven.
Op weg naar Nederland Dataland
De randvoorwaarden om de allerbeste te worden als dataland zijn allemaal aanwezig. De handelsgeest is er al. De knowhow en de infrastructuur ook. En als we vandaag beslissen dat we Nederland Dataland willen worden, dan kunnen we de eerste stappen zetten. Dan kunnen we de hierboven beschreven paden bewandelen en kijken of die ons inderdaad leiden naar een land waarin bedrijven maximaal innoveren, waarin innovaties en data van ons allemaal zijn, en waarin de overheid de standaarden ontwikkelt die dit allemaal mogelijk maken.
Rob van de Velde is directeur van Geonovum.
