Wil je snel gaan, blijf dan binnen

Wil je ver komen, ga dan samen (lees: ga naar buiten)

Bij het lezen van het meest recente nummer van iBestuur viel mijn oog op het interview met CIO-Rijk Laurens Visser en VNG-beleidsdirecteur Nathan Ducastel over de nieuwe I-Strategie Rijk. Ik werd direct getriggerd door de eerste zin in dat openhartige interview: ‘Voor de duidelijkheid: de inhoud van de I-Strategie Rijk is niet afgestemd met de markt en andere overheden, ook niet met gemeenten’. Onduidelijk was of de uiteindelijke gebruikers (voor wie je het at the end of the day allemaal doet) erbij betrokken waren. Ik moest even diep ademhalen, huh…. méér dan 10 jaar nadat de eerste CIO-Rijk Maarten Hillenaar begon met de opzet van het CIO-stelsel is dit nog steeds geen common good? En dat als je kijkt naar de enorme uitdagingen waar de overheidsdigitalisering voor staat, hoe krakkemikkig een aantal essentiële functies nu is georganiseerd en wat dit vraagt aan korte termijn investeringen (los van de benodigde expertise) dan kun je toch niet met droge ogen uitleggen dat je zo’n strategie in splendid isolation opstelt? We weten ondertussen toch wel dat comfortabel binnen blijven bij het formuleren van zo’n strategie of visie in rechtstreeks relaties creëert met toekomstige hoofdpijndossiers? Resulterend in onvoldoende urgentie, beperkt gemeenschappelijk ownership, not invented here, risico op tunnelvisie, moeizame opschaling, etc.?

Mijn advies: ga naar buiten en doe het samen mét de kring van direct betrokken partijen of sleutelpersonen. Helemaal als je kijkt welke benefits je kunt verzilveren met cocreatiesessie. Ik heb met collega’s voor de oplossing van een aantal taaie mobiliteitsvraagstukken in de afgelopen jaren behoorlijk wat ervaring opgedaan met zogenaamde 24u cocreatiesessies. Gebaseerd op samen, snel én out-of-the-box. Waarin je vanuit een triple helix benadering met alle relevante partijen uit de wereld van andere overheden, ondernemers, onderwijs en kennisinstellingen en de omgeving met elkaar werkt aan de concretisering van dat gemeenschappelijke doel. Alles gericht op het realiseren van de combinatie van denkkracht, draagvlak en ambassadeurschap. Met als klinkend resultaat een gedragen en gedetailleerde brownpaper voorzien van oplossingen voor tal van problemen.

En natuurlijk is dat ingewikkeld, ik weet het, ik was zelf twee decennia actief als consultant. Maar dat is een kwestie van goed voorbereiden, de juiste mensen inviteren én professioneel organiseren: je zit daar aan tafel om een bijdrage te leveren aan het collectieve maatschappelijke vraagstuk. En je zit daar niet aan tafel om je eigen marktpositie te versterken. Het hogere doel moet steeds leidend zijn, juist dáár moet je elkaar gewoon héél scherp op houden.
Los van het feit dat de overheid ‘van iedereen en voor iedereen is’ vind ik het ook fundamenteel. Want als je als overheid eerst intern je koers bepaalt en vastlegt, dan beperkt je jezelf ook tot de formele rollen waarmee je uitsluitend met instrumenten als ‘wet’ en ‘budget’ je doelen kunt realiseren. Je laat dan als overheid een ander steeds belangrijker wordend instrument liggen: het aanspreken van partijen op hun eigen verantwoordelijke rol, de omarming van een gezamenlijk gekozen strategie door andere publieke of private spelers. Alles gericht op het implementeren van gedeeld eigenaarschap, ieder vanuit zijn eigen rol of verantwoordelijkheid. Om zo dat maatschappelijke doel mét elkaar ook te kunnen verzilveren.

Ik denk dat het te maken heeft met twee dingen: vertrouwen (de mate waarin je als overheid andere partners vertrouwt) én het buiten de lijntjes kleuren. Uit de brei van stukken die de recente toeslagenaffaire heeft opgeleverd was dat volgens mij écht wel de bottom line. Vertrouwen geven om het dan vervolgens ook te kunnen oogsten. Ruimte krijgen om het vervolgens ook te nemen. Alles volgens het aloude Afrikaanse gezegde ‘wil je snel gaan, ga dan alleen (lees: blijf lekker binnen); wil je ver komen, ga dan samen (lees: ga naar buiten)’. Iets in mij zegt dat er nog flink wat laken voor de schaar is …

Bedrijfseconoom Dirk-Jan de Bruijn is actief op vlak van innovatie in mobiliteit én netwerkleiderschap. Hij schrijft deze blog op persoonlijke titel.