Falende fiscale software
Mag je als keurige burger verwachten dat de Nederlandse Belastingdienst met deugdelijke software werkt? Het antwoord is uiteraard ja. Maar wie die vraag met een juridische bril bekijkt komt voor verrassingen te staan. Dat blijkt wel uit een opmerkelijke recente rechterlijke uitspraak in een zaak tegen de fiscus.
Onlangs oordeelde het Gerechtshof in Amsterdam over een door de Belastingdienst niet onderkende programmeerfout in zijn aangiftesoftware.
Wat was het geval? Een belastingplichtige had met de aangiftesoftware van de Belastingdienst online aangifte gedaan voor de inkomstenbelasting. Die aangifte werd volledig te goeder trouw en conform de stappen van de software uitgevoerd. Wat de betrokkene niet wist en overigens ook niet kon weten, was dat de software niet goed omging met de automatisch toegekende inkomensafhankelijke combinatiekorting: softwarefoutje! De dame in kwestie kreeg aanvankelijk een klein bedrag inkomstenbelasting terug. Maar nadat de softwarefout aan het licht kwam, presenteerde de belastinginspecteur haar anderhalf jaar na de eerste aanslag tot haar verbazing een navorderingsaanslag. De als gevolg van de programmeerfout onjuiste aanslag werd gecorrigeerd; de dame moest alsnog een bedrag aan de fiscus betalen.
De rechter moest er aan te pas komen om de vraag te beantwoorden wie er moest opdraaien voor deze fout in de aangiftesoftware. De fiscus zelf en daarmee dus de samenleving? Of de nietsvermoedende burger die – net als u en ik – blind vaart op de veronderstelde deugdelijkheid van de fiscale software? De dame trok in deze zaak aan het kortste eind, doordat de fiscale rechter de fiscale wetgeving op een voor haar tamelijk onbarmhartige manier uitlegde. In de wetgeving is namelijk een regel te vinden die de mogelijkheid biedt om – binnen zekere grenzen – fouten van de Belastingdienst op de burger af te wentelen. Hoewel dat niet uitdrukkelijk in de wet staat besliste het Gerechtshof dat softwarefouten die niet bij de belastinginspecteur bekend zijn, daar ook onder vallen. Die beslissing sluit aan bij het eerder door de regering in de Tweede Kamer ingenomen standpunt dat ‘systeemrisico’s’, fouten in de geautomatiseerde werkwijze, niet geheel voor rekening van de Belastingdienst dienen te komen.
Juridisch lijkt de beslissing van de rechter wel te kloppen, maar onbevredigend is zij wel. De beslissing levert een vrijbrief voor de Belastingdienst om falende software in te zetten. Als burger weet ik bovendien niet welke kwaliteitseisen de fiscus stelt aan haar software en het testen van nieuwe systemen. De fiscale aangifte is dus blauwe-ogenwerk. Of wilt u de software van de Belastingdienst zelf toetsen? Overweeg dan eens een Wob-verzoekje om de broncode van de software bij de fiscus op te vragen.
