Het VNG-project Common Ground moet ertoe leiden dat gemeenten hun dataverkeer schoeien op een gemeenschappelijke leest. Data worden losgekoppeld van programmatuur en centraal opgeslagen. Op het iBestuur Congres rees andermaal de vraag of gemeenten daartoe bereid zijn.
Henri Lenferink, burgemeester van Leiden en voorzitter van het College van Dienstverleningszaken van de VNG: “Als het over dataverkeer gaat, hebben bestuurders de neiging naar het plafond te kijken. Maar als je dit verwaarloost, krijgt je het vroeg of laat op je brood”. Beeld: De Beeldredaktie
Kort gezegd is Common Ground het alternatief voor de organisch gegroeide veelheid aan programmatuur die nu in gebruik is bij de gemeenten. Een lappendeken die het updaten van software moeilijk maakt, waarin veel data onveilig en vaak dubbel zijn opgeslagen en waarbij gemeenten slechts incidenteel samenwerking zoeken. Common Ground komt erop neer dat de data uit de software worden gehaald en centraal worden opgeslagen. Ook de bevraging en raadpleging van die data worden collectief. De ingreep laat gemeenten verder vrij om er eigen programmateur ‘daar bovenop’ op na te houden.
Autonomie
Grote vraag is of de gemeenten bereid zijn hun autonomie op dit gebied deels op te geven. En, zo niet, of de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) doorzettingsmacht durft te tonen. De Leidse burgemeester Lenferink, hét gezicht van het Common Ground-project, zei daarover in het laatste nummer van iBestuur: “Als de ledenvergadering ervoor kiest, kunnen bepaalde dingen verplicht worden gesteld. Dat is vrij nieuw. Tot voor kort maakte de VNG wel allerlei modellen, modelverordeningen bijvoorbeeld, die gemeenten geheel of gedeeltelijk konden overnemen. Nu kunnen ook zwaardere varianten van standaardisatie voorkomen: een gemeente moet de standaard overnemen of heel goed uitleggen waarom niet of – en dat is de zwaarste variant – standaard wordt verplicht.” Dat is in juni voor het eerst gebeurd: toen zag de Standaardverwerkersovereenkomst het licht, waarin onder meer is geregeld waaraan softwareleveranciers zich moeten houden bij het verwerken van gegevens in hun applicaties.
Klemmend beroep
Lenferink deed in hetzelfde artikel een klemmend beroep op bestuurders om zich meer te verdiepen in en verantwoordelijk te voelen voor het gemeentelijke dataverkeer: “Ik wil – eigenlijk ten overvloede – zeggen: jij bent ervan!”, aldus de burgemeester. “Common Ground is een grote operatie van lange adem, zonder echt einde, waarin de gemeenten elkaar moeten vasthouden”, zei provincie-secretaris Jan van Ginkel op het iBestuur Congres op 3 juli. Eigenlijk zou Lenferink komen spreken, maar die zat vast in de file. De boodschap was er niet minder helder om: “Dit is een wake up call aan alle gemeentebestuurders. Het is geen duikbootprogramma, het is een ongoing process”, aldus Van Ginkel. “Bestuurlijke betrokkenheid is broodnodig. Bestuurders moeten elkaar daarop aanspreken.”
De deelsessie waarin deze woorden vielen, was goed bezocht. Maar in de zaal bleek welgeteld één bestuurder te zitten: quod erat demonstrandum. Van Ginkel onderstreepte het belang van bestuurlijke betrokkenheid nog eens door te stellen dat gemeenten tegenwoordig niet meer worden afgerekend op “bestuurskracht” of “beleidskracht”, maar op de kwaliteit van de uitvoering. En die staat of valt met de manier waarop het dataverkeer is geregeld.
De VNG greep het congres aan om “focus én commitment van alle betrokken partijen” vast te leggen in een gezamenlijke verklaring van marktpartijen, gemeentebestuurders en ketenpartners: het Groeipact Common Ground. Daarin beloven ze elkaar om zogenaamde gezamenlijke strategische tafels in het leven te roepen teneinde de Common Ground-ideeën te verwezenlijken.
Thorbecke
Common Ground zal niet als een groot plan worden uitgerold. “Iedere gemeente is zelf verantwoordelijk. Iedere gemeente mag zelf beslissen of ze aansluiten bij de pioniers of juist bij de hekkensluiters”, aldus Van Ginkel. Common Ground is vooralsnog gebouwd op goede wil. En een klein beetje druk: “Als het over dataverkeer gaat, hebben bestuurders de neiging naar het plafond te kijken. Maar als je dit verwaarloost, krijgt je het vroeg of laat op je brood”, aldus Lenferink – inmiddels gearriveerd – op de valreep van het iBestuur Congres.
De VNG weet als geen ander hoe heilig de autonomie van de gemeenten is. De grote gemeenten willen voortmaken, de kleine gemeenten daarentegen voelen geen noodzaak en hebben dus helemaal geen haast en de middelgrote steden hangen daar een beetje tussenin. Nederland is geen Frankrijk, waar Parijs de ruim 35.000 gemeenten gewoon de wet voorschrijft als het om dit soort zaken gaat. Common Ground past moeilijk in het Huis van Thorbecke, zeggen sommigen. Dat werpt de vraag op: moet dat Huis dan misschien verbouwd worden? Of gebeurt dat al, ongemerkt?
Ondertekenaars Groeipact Common Ground
Gebruikersvereniging Centric
Pink Roccade Local Government
Kadaster
Coöperatie Dimpact
Conxillium
Centric Public Sector Solutions
Vicrea Solutions
KPN
Equinix
CC Overheid
VNG Realisatie
CIO-beraad van de G4-gemeenten
Zaaksysteem.nl
Gebruikersvereniging Pink Roccade Local Government
Conduction
Blitts
Roxit
Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
ICT Coöperatie Beware
Equalit
Processfive
GBI
