Click – call – face

Ambtenaren zijn ook nog gewoon burgers. En net als ambtenaren hebben ook journalisten minimaal twee identiteiten. En dan kan het gebeuren dat je in een comité terecht komt dat de provincie Zuid-Holland ervan wil weerhouden een vierbaans snelweg door een polder onder Leiden te leggen, honderd meter en minder van een wijk, waar 10 procent van de Leidse bevolking woont.

Ruim 12.000 bewoners dreigen te worden blootgesteld aan een permanente uitstoot van fijnstof. Dan kan het ook gebeuren dat je met twee andere mensen van dat comité bij de GGD Hollands Midden langs gaat om te peilen of die iets voor de wijk kan betekenen. Zo’n verwachting leeft temeer gezien wat die dienst als zijn ‘missie’ op zijn website heeft staan: “De GGD Hollands Midden bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid en het welbevinden van de burgers […]. Daarnaast probeert de GGD HM de effecten van gezondheidsbedreigingen te beperken. Het is onze missie om die opdracht op een positieve, inspirerende, innoverende en uitdagende manier vorm te geven, zowel voor medewerkers als klanten en doelgroepen.” Maar papier is geduldig en een beeldscherm ook.

Zou de GGD op een bewonersavond in het buurthuis niet eens een praatje kunnen houden over luchtkwaliteit en de invloed daarop van 40.000 dagelijks passerende motorvoertuigen?
Nou nee, de GGD adviseert de gemeente en informeert de burger (let op de nuance), maar gaat bij dat laatste rechtstreeks contact het liefst uit de weg. ‘De burger centraal’, gaat door je hoofd, want dat is toch waar al die Haagse programma’s voor betere dienstverlening op gericht zijn. Maar tweehonderdvijftig burgers centraal in een buurthuis is voor de GGD HM waarschijnlijk niet positief, inspirerend, innoverend en uitdagend genoeg.

‘Click’

Bij het informeren van het publiek hanteert men het ‘click-call-face-principe’. Dit houdt in dat burgers hun informatie zelf bijeen moeten zien te sprokkelen op internet (‘click’). Als dat niet lukt mogen ze het telefonisch proberen (‘call’). Wanneer ook dat niet werkt is fysiek contact via een balie of na het maken van een afspraak mogelijk (‘face’). Voorlichting geven aan een belanghebbende groep burgers op een informatieavond noemt de GGD ‘een laatste stap binnen dit principe’. Dan schiet je die zo vaak gehoorde conferentiepraat door het hoofd dat de overheid de kloof met de burger wil verkleinen.

Maar goed, als de burger het primair met ‘click’ moet doen moet de website van GGD HM eens nader worden bekeken.

De homepage vermeldt negen ‘thema’s’. De bezoeker wordt evenzovele keren met ‘Bekijk dit thema’ uitgenodigd door te klikken.

Wie dat bij Milieu en hygiëne doet (overigens een thema dat elders op de site met de klikoptie ‘Milieu en hygiëne en gezondheid’ wordt aangeduid), belandt op een pagina met onder het kopje ‘Medische milieukunde’ tweeënhalve regel tekst en een ‘Lees verder’-klikoptie naar een nieuwe pagina. Verder staan er de kopjes ‘Binnenshuis’, ‘Gevaarlijke stoffen’, ‘Winter’, ‘Zomer’, ‘Luchtkwaliteit’, ‘Straling’ en ‘Geluid’ zonder verdere tekst, maar met steeds de opwekking: ‘Bekijk dit thema’.

Aanklikken van Luchtkwaliteit brengt je op een pagina met onder de kopjes ‘Geur’, ‘Luchtkwaliteit’ (alweer) en ‘Smog’ telkens een tekstje gevolgd door ‘Lees verder’.

Als je over Luchtkwaliteit verder wilt lezen kom je op een tweede pagina met die titel, die begint met de mededeling: “Wegverkeer, bedrijven, scheepvaart, maar ook huishoudens en de intensieve veehouderij zorgen voor luchtverontreiniging.” Dan nog een paar regels over ‘Smog’ (met een doorklikmogelijkheid die een pagina presenteert met de tekst ‘navigation-7556’), ‘Acute en chronische klachten’, ‘Goed ventileren’ en ‘Normen en gezondheid’.
Het woord ‘verkeer’ komt op deze pagina twee maal voor, een maal in de geciteerde openingszin en een maal in: ”Als u aan een drukke weg woont, kan u het beste luchten als er weinig verkeer is, bijvoorbeeld ‘s avonds.” Daar hebben bewoners van een paar buurten in die Leidse buitenwijk trouwens weinig aan, want de woningen daar hebben een verwarmings- en ventilatiesysteem dat permanent lucht van buiten naar binnen zuigt. Enfin, verder bevat de pagina een telefoonnummer (werkdagen van negen tot vijf) en e-mailadres van het Team Milieu, Hygiëne en Gezondheid, en enige ‘Nuttige links’. Die gaan naar ‘themasites’ van het RIVM, naar het ‘Dossier luchtkwaliteit van het ministerie van VROM’ (bestaat niet meer sinds 14 oktober 2010) en naar het ‘Dossier Luchtkwaliteit van Senternovem’ (SenterNovem, 1 januari 2010 opgegaan in Agentschap NL).

Exercitie

Wat uit deze exercitie vooral duidelijk wordt, is dat je bij de GGD Hollands Midden inderdaad flink moet klikken.

Vanaf de Homepage kun je via ‘Over de GGD’ ook bij Publicaties komen. Dat is een ultiem klikkerswalhalla. Je kunt kiezen tussen Folders ( 71 Documenten ), Factsheets (81 documenten, verdeeld over vijf aanklikbare ‘subcategorieën’ ), Formulieren ( 10 Documenten ), Klachten- en privacyregeling ( 5 Documenten ), Lesmaterialen ( 10 Documenten ), Nieuwsbrieven ( 14 Documenten ), Overig ( 63 Documenten ), Persberichten ( 1 Documenten ), Persberichten 2012 ( 38 Documenten ), Protocollen richtlijnen en draaiboeken ( 39 Documenten ) en Rapporten en jaarverslagen ( 36 Documenten ). De eerste tien van deze elf documentencategorieën passen overigens op één pagina, voor de elfde moet je even doorklikken. Ook apart: eenmaal in zo’n categorie afgedaald kun je de documenten sorteren op: ‘Selecteer’, ‘Titel’, ‘Datum’ en ‘Volgorde’. En je moet besluiten een document al dan niet aan te klikken op basis van aanduidingen als ‘Mannelijke slachtoffers’, ‘Ontspoorde zorg’, ‘Plegers’, ‘Frequently asked questions mumphs (english version)’, ‘uitnodiging_bijeenkomst_’met_alle_geweld_een_relatie’..pdf’ (voor ‘donderdag 22 maart’, moet 2012 zijn geweest), ‘Artikel_conferentie_Wat_kun_je_doen’ en ‘Schema ontwikkelingssprongen en behoeften buitenruimte’.

Of er nog iets over luchtkwaliteit bijzat? Jazeker, de Factsheet luchtkwaliteit en gezondheid gemeente. En of die makkelijk te vinden was tussen die 81 factsheets? Nou, hij stond niet bij de factsheets, maar bij protocollen, richtlijnen en draaiboeken. Hoe je daar achter kunt komen? Door de zoekfunctie te gebruiken. Dan krijg je acht zoekresultaten, waaronder:

5. Factsheet luchtkwaliteit en gezondheid gemeente
Onderdeel: Documenten | Categorie: Protocollen richtlijnen en draaiboeken | Datum: 06-12-12
http://www.ggdhm.nl/Publicaties/Factsheet-luchtkwaliteit-en-gezondheid-gemeente/Document-Details

Denk vooral niet dat je er met het aanklikken van een van deze twee links bent. Want die leiden naar een pagina met metagegevens: ‘Bestandsgrootte: 208.89 KB’, ‘Bestandsformaat: application/pdf’ en ‘Hits: 9 Hits’. En dan kun je alsnog ‘Terug’ of kiezen voor ‘Download’ of ‘Bekijk’. Het document zelf draagt als titel ‘Informatieblad Luchtkwaliteit en gezondheid voor gemeenten’ (logisch dus dat het niet bij de factsheets zat) en is gedateerd ‘Mei 2012’, wat niet hetzelfde is als ’06-12-12’.

De zoekresultaten vermelden niet het ‘Informatieblad Luchtvervuiling door verkeer en gezondheid’. Dat bestaat ook, met inderdaad die grappige titel. Dat kom je te weten als je in een comité zit dat een snelweg wil tegenhouden en een oriënterend gesprek heeft bij de GGD. Dan kun je een papieren exemplaar meekrijgen. Gevraagd waar zich een digitale versie op de site bevindt, liet de GGD begin december weten: “Het informatieblad luchtkwaliteit en gezondheid staat (nog) niet op onze site,” en stuurde een pdf mee. Het document is ook van mei 2012. Eind januari 2013 staat het (nog steeds) niet op hun site.