Geen woorden, maar daden

Iedereen moet mee kunnen doen met de digitale samenleving van morgen. Dat is de boodschap die spreekt uit de Kamerbrief van het ministerie van Binnenlandse Zaken van 18 december jongstleden.

De boodschap van BZK geldt ook die 2,5 miljoen mensen die onvoldoende digitaalvaardig zijn. Dat is een belangrijke stap voorwaarts in vergelijking met het rapport Maak Waar (2017), waar alleen nog van ambtenaren digitale vaardigheid werd verlangd. Ook goed om te lezen is dat een van de vier hoofddoelen samenwerking met bedrijven en andere organisaties is.

Eindelijk, zou ik willen zeggen, want in Maak Waar en De Digidelta, samen versnellen, werd wel erg geredeneerd vanuit de landelijke overheid. Als er iets is waarop ik al jaren hamer is het om als centrale overheid aan te sluiten bij de talrijke initiatieven op het terrein van digitale inclusie, waarbij het niet uitmaakt of die initiatieven nu van stichtingen, gemeenten of uitvoeringsorganisaties afkomstig zijn. Die aansluiting is nodig om beleid en uitvoering meer in balans te brengen en om de vaart erin te houden, iets dat hoogst noodzakelijk is. Een topbrief dus, precies wat we nodig hebben. Dat was dan ook mijn eerste indruk. Maar helaas, bij nader inzien ontbreekt het op een aantal punten aan een concrete vertaling van de op zich waardevolle voornemens. Het is uiteraard prima om de ‘mens centraal te stellen’, maar vertel dan tegelijk hoe je dat voor je ziet.

Ik lees in de Kamerbrief ook dat de overheid ‘mensen wil helpen om met digitalisering om te gaan,’ bijvoorbeeld door in bibliotheken cursussen en spreekuren te organiseren. Dat is mij veel te mager. Lang niet iedereen kent de weg naar een bibliotheek, dus ga naar scholen en buurthuizen. Zoek, kortom, de mensen op in plaats van dat mensen naar jou op zoek moeten gaan. En over scholen gesproken – waarom is omgaan met informatie en digitale media eigenlijk nog steeds geen verplicht vak? Nu wordt volstaan met de mededeling dat op scholen al de nodige aandacht wordt gegeven aan digitalisering, ‘maar we moeten meer doen’. Tsja.

Veiligheid en vertrouwen, ook die woorden kwam ik tegen in de Kamerbrief. Terecht. We vragen van burgers dat zij meer en meer de regie over hun eigen leven en hun eigen data gaan voeren, maar dat streven is tot mislukken gedoemd als de veiligheid en betrouwbaarheid van de data niet afdoende is geregeld.

Op het gevaar af in herhaling te vervallen haal ik de metafoor van het wegennet, die ik enkele jaren geleden al in een blog hanteerde, nog maar eens van stal. Op de door de overheid aangelegde wegen mag alleen worden gereden worden door mensen met een rijbewijs, in een auto die aan bepaalde eisen voldoet. Vervang auto door devices – waarmee ik niet alleen doel op pc’s, maar ook op allerhande slimme apparatuur – en vul voor rijbewijs een diploma digitale vaardigheden in en de analogie is helder.

Bij het ontzorgen van de burger hoort ook een eerste hulp bij ongelukken, ofwel een digitale wegenwacht die je als burger kunt bellen bij een hack, en een veilig wifi voor iedereen, zoals het initiatief Publicroam. Het was mij heel wat waard geweest als dit initiatief in de Kamerbrief over digitale inclusie was omarmd.

Larissa Zegveld is algemeen directeur van Wigo4it, de coöperatie van de sociale diensten van Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht op het gebied van informatievoorziening. Begin 2019 werd zij benoemd tot voorzitter Forum Standaardisatie, ingesteld door de Nederlandse overheid met als doel het gebruik van open standaarden in de publieke sector te stimuleren.