De collectieve Plus-1 gemeente is er voor inwoners en ondernemers, voor de mens in de informatiesamenleving. Dat is wel iets dat we te allen tijde in het oog moeten blijven houden.
De Plus-1 gemeente krijgt vorm: collectieve voorzieningen voor gemeenten worden concreet. Willen we als gemeenten en overheid relevant blijven, dan gaat het echter om veel meer dan technologie.
Zoals ik schreef in mijn vorige blog krijgt de Plus-1 gemeente vorm. In deze gemeente die van alle gemeenten is, zeg maar de 389ste collectieve gemeente, komen diverse voorzieningen die alle gemeenten direct kunnen gebruiken. Zoals gezamenlijke basisprocessen, dienstverleningsconcepten, infrastructuur, architectuur en afspraken over hoe we veilig data delen. De Taskforce Samen Organiseren is momenteel bezig om hiervoor de lijnen uit te zetten. Dat doen gemeenten niet omdat ze dat zo leuk vinden, maar vooral omdat het efficiënter en effectiever is om dit samen te doen. De belangrijkste reden is dat gemeenten echt willen werken aan een overheid die past bij deze tijd.
Werken aan een moderne dienstverlening betekent natuurlijk investeren in digitalisering. Digitalisering is echter geen doel, maar een middel dat ondersteunend is aan de standaard basisprocessen, processen die in essentie in elke gemeente gelijk zijn. Dat ziet de taskforce heel scherp: informatievoorziening is een cruciale factor, maar het gaat uiteindelijk over inwoners en ondernemers.
Misschien moeten we daarin nog wel verder gaan. Als je inwoners en ondernemers echt centraal stelt, dan moet je verder kijken dan informatievoorziening. Organisaties die zich succesvol aanpassen aan deze tijd doen namelijk veel meer dan investeren in ICT. Menno Lanting, een expert op het gebied van digitale transformatie, vertelt daarover in een interessant interview op de website van ICTU. Hij stelt dat organisaties, inclusief de overheid, nu volop inzetten op innovatie en technologie, maar dat hun structuur en cultuur nog hetzelfde zijn als dertig jaar geleden. En dat ze het daarmee niet gaan redden, want echte digitale transformatie vraagt om een ingrijpende organisatieverandering.
De overheid wil en moet mee in deze veranderende tijd. Dat vraagt om investeringen in informatievoorziening én een aanpassing van de organisatie, in brede zin. De organisatiestructuur, de manier waarop sturing wordt gegeven, de capaciteit en deskundigheid van je medewerkers, talentmanagement, hoe je leiderschap vormgeeft en welke leidende principes je kiest voor de interactie met inwoners en ondernemers bepalen allemaal hoe de dienstverlening er uitziet. Dat hoort allemaal bij de gemeenschappelijke uitgangspunten waar we nu naar zoeken en waarop we de Plus-1 gemeente bouwen.
Bij het ontstaan van het idee van de Plus-1 gemeente ging het hier ook over. Niet alleen zou de informatievoorziening aan de eisen van deze tijd voldoen, maar deze gemeente zou vooral haar inwoners radicaal centraal stellen, zo was het idee. Nu we daadwerkelijk aan deze gemeente bouwen is het heel gemakkelijk om onszelf te verliezen in alle technologische mogelijkheden die er zijn om een mooie Plus-1 gemeente te maken. Echter: deze collectieve gemeente is er voor inwoners en ondernemers, voor de mens in de informatiesamenleving. Laten we dat in het oog blijven houden.
Ingrid Hoogstrate is waarnemend directeur van Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING), onderdeel van VNG.
