Een recent BIT-advies breekt gelukkig met het maakbaarheidsdenken bij de overheid. Een business case moet meer zijn dan een verkooppraatje.
Begin juni berichtte iBestuur dat het BIT aan staatssecretaris Dijkhoff adviseerde om ‘de rem te zetten op het project Zelfbediening Justitiabelen’. De inhoud van het bericht gaf mij de hoop dat een nieuw bewustzijn doorbreekt bij de (Rijks)overheid ten aanzien van grote IT-projecten.
In een eerder blog poneerde ik dat IT-projecten inherent onzekere ondernemingen zijn. Nog nooit is een grootschalig IT-project verlopen volgens het vooraf gedefinieerde plan. Gaandeweg ontdekken we pas wat we écht willen, wat dat nou écht oplevert, en hoe we dat nu precies moeten realiseren, als dat überhaupt mogelijk is binnen aanvaardbare kosten. Hoe goed we vooraf ook nadenken, de genoemde onzekerheden blijven in meer of mindere mate van toepassing.
In de afgelopen decennia bleek steeds het bewustzijn te ontbreken dat een IT-project wellicht niet zou uitpakken zoals vooraf bedacht in de business case. Zeker binnen de overheid, waar ‘maakbaarheid’ als een belangrijk mantra geldt, werd er in de meeste gevallen gewoon van uitgegaan dat een project volgens plan gaat verlopen. De business case diende daarom alleen maar als verkoopverhaal om het project te starten. Daarna hoefde er niet meer naar gekeken te worden. Als uiteindelijk bleek dat het idee van de business case op papier mooier was dan in werkelijkheid, is er al zóveel geïnvesteerd dat het voortzetten van het project een doel op zich is geworden.
Wat mij bevalt aan het advies van het BIT, is dat het juist met dit maakbaarheidsdenken breekt. Volgens het BIT is het project een ‘veelbelovend innovatief idee’, maar dat voordat de beoogde investering van circa twintig miljoen euro wordt gedaan, eerst eens kleinschalig moet worden aangetoond dat de verwachte (voornamelijk kwalitatieve) baten gerealiseerd kunnen worden. Het BIT onderstreept de onzekerheid die hiermee gemoeid is, door erop te wijzen dat het concept van het project nog nergens ter wereld is gerealiseerd. Het doet me ook goed om te lezen dat het advies integraal wordt overgenomen door de staatssecretaris.
