CIO Rijk Lourens Visser: ‘Nu is het moment om door te pakken’

Beeld: Frank van Dam

Voor Visser draait het iBestuur Congres grotendeels om de vraag: hoe ziet het post-coronatijdperk eruit? “Hybride werken is nu natuurlijk hét thema. Daar komt veel achter weg: van ICT-onderwerpen als digitale weerbaarheid en thuiswerkvoorzieningen, tot de samenwerking, de gebouwen­kant en de sociale aspecten.” Daarover wil hij op het congres met andere overheden en de markt graag oplossingen, kennis en ervaring uitwisselen. “Nu is het moment om door te pakken. We kunnen hierin leren van elkaar; wat gaat er goed en wat minder? Ik ben heel nieuwsgierig naar hoe marktpartijen dat doen dat hybride werken, zij hebben er al veel langer ervaring mee.”
Het iBestuur Congres is bovendien het eerste event waar Visser het gesprek over de I-strategie Rijk 2021-2025 kan voeren. Dat is waardevol, vindt hij. “Alle overheden én de markt komen er samen. Ik wil graag feedback vanuit de overheid, maar juist ook van de markt. Missen we een belangrijk thema waar hun andere grote klanten al wel mee bezig zijn? En: raken we de juiste snaar?”

Meebewegen

De I-strategie Rijk bestaat uit tien thema’s (zie kader) die de prioriteiten weergeven van de CIO’s van het Rijk. Het is de opvolger van de strategische I-agenda. Visser legt het verschil uit. “De I-strategie gaat meer dan de I-agenda uit van de maatschappelijke impact van ICT. Zij kijkt bovendien vijf jaar vooruit en heeft een hoger abstractieniveau. De I-strategie wordt meer een routekaart; ze beweegt steeds mee met de actualiteit. Ieder jaar kijken we opnieuw naar de verbinding met de verbetering van de dienstverlening aan burgers en bedrijven, onze maatschappelijke opgaven en onze mogelijkheden, en we actualiseren waar nodig. Thema’s als I-vakmanschap – waarmee we investeren in kennis en kunde – en informatieveiligheid stonden ook al in de I-agenda, maar krijgen nu extra lading door het hybride werken. Nieuw is bijvoorbeeld dat we bij deze I-strategie meer samen optrekken met de markt.”

Uitvoering aan tafel

Visser is trots op de inbedding van de I-strategie: “Ieder thema wordt gedragen door één of twee portefeuillehouders vanuit het rijksbrede CIO-beraad, het overleg van de CIO’s. De betrokken CIO’s hebben meegedacht en meegeschreven. Dat draagt bij aan het draagvlak en aan de uitvoerbaarheid van onze plannen.” Het CIO-beraad is één van de weinige overleggen binnen het Rijk waar departementen en uitvoering samen aan tafel zitten. “Dat is waardevol, omdat zo risico’s of implementatieproblemen al bij de beleidsontwikkeling op tafel komen.” De aandacht voor uitvoerbaarheid lees je dan ook terug, constateert Visser. Bijvoorbeeld in het thema ICT-landschap dat wordt getrokken door twee CIO’s van grote uitvoerders, en waar de verdere ontwikkeling van lifecycle­management bij het Rijk bijvoorbeeld wordt ingezet.”
Het thema I in het hart beoogt een andere samenwerking tussen beleid en uitvoering. “Doel is dat digitalisering als hulpmiddel wordt ingezet in alle fases van de beleidscyclus. De uitvoering – inclusief de mensen met kennis van digitalisering – hoort bijvoorbeeld aan tafel op het moment dat een ministerie beleid maakt.” Bij veel bedrijven wordt daarvoor vaak in agile multi­disciplinaire teams samengewerkt, ziet Visser. “Dat gebeurt bij de overheid ook al wel, maar nog te weinig.”

Vertrouwen

Herstel van vertrouwen van de maatschappij in de digitale overheid is een tweede belangrijke drijver achter de I-strategie. Dat hangt natuurlijk samen met de kwaliteit van de uitvoering en van de dienstverlening aan burgers en bedrijven, zegt Visser. “Als we fouten bijvoorbeeld gemakkelijker, sneller kunnen erkennen, corrigeren en compenseren wanneer nodig, denk ik dat mensen meer begrip hebben voor fouten bij de toepassing van datatechnologie.”
Ook informatiehuishouding – een thema dat tijdens het schrijven van de I-strategie steeds meer belang en zwaarte kreeg – draagt daaraan bij. “De vernieuwde informatiehuishouding krijgt onder leiding van een speciale regeringscommissaris de komende jaren vorm in onze systemen en processen, maar vooral ook in expertise. We moeten de benodigde kennis over de informatiehuishouding binnen het Rijk deels opnieuw opbouwen. Informatiehuishouding is zeker niet alleen een ICT-onderwerp, het gaat over het openbaar maken van allerlei besluitvorming, stukken en onderliggende bijlagen. En gaat daarmee echt over transparantie en het vertrouwen van de Tweede Kamer en onze samenleving.”

Maatschappelijke waarde

Werken aan meer openheid geldt ook voor de informatievoorziening zelf. Visser hecht daar veel belang aan. “We geven stap-voor-stap meer inzicht in de kosten die we maken voor beheer en onderhoud van bestaande systemen. Maar vooral ook in informatie over de toegevoegde waarde van ICT. Niet alleen maar rapporteren over wat digitalisering kost. En wat er misgaat. Maar vooral: wat levert digitalisering aan maatschappelijke waarde? Die informatie helpt ons beter te sturen en ook het bredere gesprek over de waarde van digitalisering levert ons veel op, verwacht ik.”

De I-strategie Rijk 2021-2025:
www.digitaleoverheid.nl/i-strategie-rijk (opgemaakt op tabletformaat)

I-strategie Rijk 2021 – 2025
Met de I-strategie Rijk 2021 – 2025 pakken de CIO’s samen de handschoen op om de veranderkracht van digitalisering verder te benutten. Op weg naar een veilige, mensgerichte, transparante, effectieve digitale toekomst.

1. I in ’t hart brengen
Beleid en uitvoering pakken samen de kansen van digitalisering. De I wordt vanaf het begin ‘in het hart’ van de beleidsontwikkeling meegenomen. Zo houden we direct ook rekening met de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van het beleid.

2. Versterken digitale weerbaarheid
Borgen dat (basis)informatie onder alle omstandigheden beschikbaar is: tijdig, correct en volledig en alleen toegankelijk voor de juiste personen. We merken het snel op als er iets misgaat, en herstellen direct.

3. Bestendigen ICT-landschap
Optimaliseren van dienstverlening als richting, basisinfra op orde als randvoorwaarde. Aan de ‘voorkant’ ondersteunen we mens, medewerker en maatschappij zo optimaal mogelijk met applicaties. Aan de achterkant werken we aan een stevige, toekomstvaste, flexibele digitale infrastructuur, met grote voorzieningen die schaalbaar zijn.

4. Optimaliseren generieke voorzieningen
Efficiënter, milieuvriendelijker en veiliger werken met een rijksbrede generieke ICT-infrastructuur. Samen optrekken levert kostenvoordelen en energiebesparing op, en rijksbrede beveiligingsafspraken zijn mogelijk.

5. De basis op orde met informatiehuishouding
Overheidsinformatie moet duurzaam toegankelijk, vindbaar, juist, volledig en betrouwbaar zijn. De informatievoorziening aan parlement en maatschappij vanuit de ministeries is ruim.

6. Naar data en algoritmes met waarde(n)
Verantwoord datagedreven werken om maatschappelijke opgaven beter te adresseren en voor betere dienstverlening aan burgers.

7. Opbouwen toekomst­bestendig I-vakmanschap
Meer I-professionals met actuele kennis en vaardigheden. Alle rijksambtenaren ontwikkelen de digitale kennis en vaardigheden die nodig zijn voor hun werk.

8. Vergroten transpa­rantie en inzicht in informatie-voorziening
Ons werk aan de informatievoorziening verdient zelf óók een betere informatievoorziening. Met meer inzicht over de informatievoorziening willen we transparanter zijn naar parlement en maatschappij, en daarbij zelf beter kunnen sturen.

9. Versterken besturing informatiedomein
Investeren in besturing, digitaal leiderschap en governance om de volgende stappen in de digitale transformatie te zetten.

10. Samenwerken met de markt en bevorderen van innovatie
Nieuwe technologieën toepassen. Anders werken, samen met andere overheden, markt en wetenschap. En de innovatieve en creatieve kracht van de markt benutten. Overheid en markt trekken dit thema samen.

De I-strategie Rijk 2021-2025