Digitale toegankelijkheid: van afvinklijstje naar cultuuromslag door inclusief design

In een wereld van zich steeds versnellende digitalisering is het waarborgen van toegankelijkheid ‘accessibility‘ tot digitale middelen voor ieder individu een groeiende uitdaging. Het gaat om meer dan alleen het naleven van standaarden, digitale toegankelijkheid betekent het creëren van producten, diensten en omgevingen die bruikbaar zijn en blijven voor iedereen, ongeacht hun beperkingen.

De digitale wereld biedt enorme mogelijkheden voor overheden om efficiënt de burger met de juiste informatie te bereiken en toegang te verschaffen tot publieke diensten. Veel overheidsorganisaties sluiten echter onbedoeld mensen met een beperking uit door inzet van digitale midden die niet zijn ontworpen vanuit de mogelijkheden en onmogelijkheden (lees: beperkingen) van iedere burger. Recentelijk nog verscheen er een artikel in het NRC waaruit bleek dat slechts 7% van alle 8865 websites en apps van de overheid volledig voldoen aan alle toegankelijkheidseisen (dit blijken er 50 te zijn).
Anders gezegd, 93% voldoet gedeeltelijk of niet aan de eisen, of de score ervan is onbekend. Hiermee laat de overheid een enorme kans liggen alle burgers effectief te bereiken zoals vaak wel goedbedoeld wordt beoogd. Daarnaast kan een slechte gebruikerservaring de reputatie schaden, omdat negatieve ervaringen gemakkelijk worden gecommuniceerd binnen gemeenschappen van mensen met een beperking.

Toegankelijk maken

Wereldwijd hebben meer dan een miljard mensen een beperking, waarvan ongeveer 135 miljoen in de EU en 2 miljoen mensen in Nederland. In Europa zijn er terecht stevige stappen ondernomen om overheden (en bedrijven) aan te sporen hun digitale omgevingen toegankelijk te maken en houden voor deze (significante) doelgroep. De European Accessibility Act schrijft voor dat nieuwe producten en diensten die op de markt komen, uiterlijk 28 juni 2025 toegankelijk moeten zijn, in overeenstemming met de WCAG 2.1-normen. Deze norm beschrijft richtlijnen voor het realiseren van toegankelijke web- en app-content.

Met het ‘afvinken’ van de eisen die in de norm worden gesteld bereiken overheden echter slechts het minimale volwassenheidsniveau. Inbedding van best practices vanuit aanpalende domeinen biedt overheden de mogelijkheid om ‘accessibility’ in de cultuur van digitale informatievoorziening richting de burger te verweven.

Inclusief design toepassen

In de wereld van webdesign bestaat al jaren een aanpak genaamd ‘inclusief design’ die nauw verwant is aan de doelstellingen voor toegankelijkheid en is geschikt om vroeg in het designproces een basis te leggen. Vaak wordt accessibility namelijk pas laat in het design van het digitale kanaal overwogen, wat leidt tot kostbare herstelwerkzaamheden als blijkt dat een groep gebruikers geen of onvoldoende toegang heeft. Ontwerpteams binnen overheden hebben dus baat bij het toepassen van inclusief design voor het toegankelijk maken van hun websites en apps, juist als ze dat nu (nog) niet zijn.

Cultuuromslag

Lange termijn resultaten bereikt men dus door het creëren van een accessibility cultuur als onderdeel van het designproces. Binnen inclusief design zijn de volgende kenmerken bekend voor de beoogde cultuur:

• Het vormen van speciale belangengroepen (special interest groups) om het bewustzijn te vergroten en best practices te delen.
• Het implementeren van design critiques om accessibility overwegingen vroegtijdig te integreren.
• Het creëren van “experience labs” waar collega’s en klanten door digitale omgevingen met specifieke beperkingen kunnen navigeren om empathie en begrip te bevorderen.
• Het aanbieden van trainingen en certificeringen om de kennis en vaardigheden van het hele team te verbeteren.

Het opbouwen van een cultuur waarin toegankelijkheid en inclusief design een integraal onderdeel zijn van de inzet van digitale middelen voor burgers, is een voortdurende belofte, niet slechts een checklist om aan de regelgeving te voldoen.

Meer weten?

Cognizant heeft een wereldwijde taskforce voor toegankelijkheid met gecertificeerde professionals in een internationaal netwerk. We bieden diensten aan zoals consulting, assessment, remediation en development om klanten te ondersteunen. Neem gerust eens contact met ons op.