De digitaliseringsslag in het onderwijs: nu niet verslappen!
In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen van 16 jaar en ouder moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Laat dat cijfer even op jezelf inwerken. En ook het volgende feit: bijna het dubbele aantal kan niet meekomen in een wereld met vooral digitale (overheids)informatie en bijvoorbeeld digitaal bankieren. We hebben het over meer dan 4,5 miljoen Nederlanders! Als onderwijssector hebben we hier een rol te vervullen.
Bijna 4,5 miljoen Nederlanders komen dus digitaal niet goed mee in de maatschappij. Een groot deel daarvan zijn ouders van kinderen die naar school gaan. Kinderen leren dus niet vanzelfsprekend thuis hoe zij moeten omgaan met digitale informatie en beschikken niet per definitie vanuit huis over digitale vaardigheden.
Aandacht voor digitalisering in verkiezingsprogramma’s
Kennisnet heeft, net als andere partijen in het onderwijs, veel aandacht gevraagd voor digitalisering en veilig digitaal onderwijs. Bij veel politieke partijen is het onderwerp goed op de radar terechtgekomen – missie geslaagd.
Toen het kabinet in juli viel, zullen heel wat bestuurders in ons land even rechtop zijn gaan zitten. Een kabinetsval is altijd mogelijk – maar wat zou dit gaan betekenen voor al die belangrijke voornemens en plannen? Ook ik zat direct op het puntje van mijn stoel; met hulp van bijvoorbeeld groeifondsprogramma’s zetten we eindelijk de broodnodige stappen in het onderwijs op het gebied van digitalisering. We moeten ervoor zorgen dat het onderwerp op de agenda blijft staan om dat pijnlijke aantal van 4,5 miljoen omlaag te krijgen.
Gelukkig zie ik dat in veel verkiezingsprogramma’s het onderwerp digitalisering terug te vinden is. En dat is terecht. Wij zullen er alles aan doen wat in onze mogelijkheden ligt om de focus op het onderwerp te houden. In een pamflet dat we hebben gepresenteerd tijdens OnderwijsInzicht 2023 leggen we uit wat er volgens ons nodig is. Ik adviseer beleidsmakers het pamflet van Kennisnet even door te nemen, dan heb je de hoofdlijnen wel te pakken. Een nieuw kabinet zou zich hierop moeten richten.
Zorgen voor duurzaam digitaal beleid
De roep om een duurzaam digitaal beleid is niet iets wat uit de lucht komt vallen. Meerdere partijen waar Kennisnet mee samenwerkt, maken zich hier zorgen over. De Tweede Kamer zelf heeft met het aannemen van de motie-Kathmann duidelijk gemaakt dat er een integraal plan voor digitalisering nodig is. Er staat veel op het spel. Digitaal veilig onderwijs, privacy, AI, kansengelijkheid, digitale geletterdheid, de roep om een publieke digitale basisinfrastructuur; voor al deze onderwerpen is nog veel inspanning te verrichten.
De kunst is om het grote plaatje niet uit het oog te verliezen. Soms lijken digitale ontwikkelingen als een sneltrein over de samenleving heen te denderen. Als het over onderwijs gaat, krijgen we daar bij Kennisnet direct en terecht urgente vragen over. Recent nog: hoe kan een school omgaan met het fenomeen TikTok-roddelkanalen? Of met de vraag of je ChatGPT moet toestaan bij toetsen en examens. We geven dan graag antwoord of adviseren over de mogelijkheden.
Maar minstens zo belangrijk vind ik de visie op langere termijn en de positie die we aan het onderwijs zouden moeten geven bij digitalisering en professionalisering. We moeten onze krachten verenigen, binnen de sector en met andere sectoren, om zo’n visie vorm te geven. Vraagstukken rond publieke digitale infrastructuur bijvoorbeeld, raken onze gehele samenleving; hier is zelfs een inspanning in Europees verband voor nodig.
Onderwijssector met voorrang trainen
Nieuwe veelbelovende technologieën moeten we wat mij betreft zo snel mogelijk onderzoeken en beproeven voor het onderwijs. Daarin mag de onderwijssector een voorrangspositie krijgen – van primair tot hbo/universitair onderwijs en evenzogoed ook het avond- en nascholingsonderwijs. Immers, dit is de plek waar leerlingen, studenten, mensen kunnen leren omgaan met digitale toepassingen.
Dat wil niet overigens zeggen dat we alle innovaties klakkeloos de klas in brengen, want niet alle vernieuwingen brengen alleen maar goeds. Maar de onderwijssector is wel bij uitstek de omgeving waar we innovaties goed moeten leren kennen en onderzoeken, zodat we weten hoe we ze op een goede manier kunnen toepassen.
Ook schoolleiders en bestuurders moeten veelbelovende technologie op meer dan basaal niveau kennen. Kennis van zaken, dat is de minimale voorwaarde om goede besluiten te nemen over een technologie en om met overtuiging te kunnen zeggen wat we wel en niet willen voor ons onderwijs.
Onbehagen over digitalisering omzetten in actie
Persoonlijk ben ik van het ‘kansen zien’ en zo moeten we ook zeker naar de toekomst kijken. We voelen ons soms overvallen door razendsnelle ontwikkelingen, dat overkomt mij ook nog weleens. Dan is mijn advies om even te helikopteren en te bedenken: wat kunnen we nú doen en hoe past het bij die duurzame visie? Welke acties zetten we bijvoorbeeld in gang om ervoor te zorgen dat die 4,5 miljoen Nederlanders met vertrouwen en zonder problemen hun digitale zaken, zoals digitaal bankieren, geregeld krijgen?
Gelukkig werken we hier met zijn allen hard aan. Mijn oproep aan beleidsmakers is om de onderwijssector hiervoor alle ruimte te geven, met de middelen die daarvoor nodig zijn. Kabinet of (even) geen kabinet. Niet verslappen nu, maar focussen op die digitale toekomst, met een prioriteit voor de onderwijssector.
Lees ook:
Voor thema’s zoals Extended Reality technologieën bestaan verschillende subsidieprogramma’s, zoals het Digital Europe Programma en het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Er zou veel meer gewerkt moeten worden met toepassingen als de Google Expeditions app of hologramtechnologie. Zeker als hierbij de data wordt los gezien van de techniek, zou je diverse bedrijven kunnen uitdagen om interpretaties te maken van bestaande opleidingscurriculae en moderne manieren van kennisoverdracht. Onderwerpen laten zich tegenwoordig eenvoudig digitaal tot leven dankzij overlaying graphics, (AI) animaties en het inzetten van VR en hologram technologie om studenten Tijd en Ruimte anders te laten beleven. De mogelijkheden voor educatie zijn fantastisch als de interactie met de data en met elkaar interactief kan zijn. Dingen actief doen en zien werkt veel beter dan alleen erover lezen. De experimentele aanpak maakt het makkelijker voor studenten om kennis op te nemen en te onthouden. De inzet van moderne media kan leiden tot een retentie verbetering van meer dan 90 procent! (bron: https://www.academia.edu/1969321/Active_Learning_to_improve_long_term_knowledge_retention)
Zo kun je piano leren spelen met VR/AR ondersteuning, door de PianoVision app op je MetaQuest gaming headset te draaien. De Augmented Reality projecteert wat je moet spelen zo op de toetsen, terwijl je dat dankzij de VR ook in je bed kunt doen, ZONDER fysieke piano.
Het is een realistische verwachting dat studenten (hopelijk snel) in een hybride leeromgeving kunnen studeren. Tijdens Corona leerden we al dat Remote Learning prima werkt, voor de mensen met discipline, maar als je en fysiek in de klas en in gedeelde virtuele omgevingen kunt werken, wordt het niet alleen mooier, maar ook goedkoper. Dankzij AI is de vertaling vrijwel direct en in elke taal. Het Roblox Metaverse Platform levert al virtuele klaslokalen. Als Max Verstappen achter de simulator kan, waarom niet onze kinderen thuis? Als je dan toch gamed, zorg dan dat je er studiepunten voor kunt krijgen. Diezelfde studenten mogen over een paar jaar samenwerken in allerlei hybride combinaties met AI’s, met robots (co-bots) en met drones (zwerm-herders). Het is wachten tot werkgevers samen met studenten combinaties maken tussen het virtuele klaslokaal en de fysieke werkplaats. Waarom geen studenten inzetten om de Omgevingswet te doorleven in een hologram (zie tekleholographics.com)? Waarom laten we werkgevers geen AI films aanleveren wat zij verwachten aan nieuwe kennis van studenten? Er loopt geen student meer rond zonder chatgpt app op zijn of haar telefoon … maar er bestaan tientallen AI’s en daar kun je uitstekende instructiefilms mee genereren. Stop oude gebruiksaanwijzingen, inventarislijsten en oude klachtenemails in een AI … schudden … en je kunt een instructiefilm voor predictive maintenance maken met real live voorbeelden. Train klantenservice skills tegen een rotvervelende robot in een virtuele winkel vol virtuele klanten, die dankzij synthetische data ook niet zeuren over privacy (want het zijn geen mensen en de data LIJKT echt, maar simuleert)
Olieplatformwerkers trainen op een virtueel olieplatform en artsen lopen rond in een virtuele operatiekamer en trainen zo hun onderlinge routines, dankzij systemen als Igloo Vision.
School was nog nooit zo leuk en jouw fysieke locatie was nog nooit zo irrelevant.