We willen graag dat iedereen meedoet aan de digitale samenleving. Laten we daar dan werk van maken. Juist nu.
De basisscholen gaan na de vakantie weer (gedeeltelijk) open. Vooral voor de kinderen zelf is dat een goede zaak. Dan heb ik het niet over kinderen die in hun eigen kamer met hun eigen laptop in alle rust de online lessen kunnen volgen, al dan niet met hulp van betrokken ouders. Die redden het wel.
Nee, het gaat mij om de kinderen die zich moeten zien te redden zonder laptop, zonder ruimte waar zij zich kunnen terugtrekken en zonder hulp van hun ouders. We hebben kunnen zien en lezen hoeveel moeite het leerkrachten kost hen te bereiken, letterlijk en figuurlijk. Naarstig werd gezocht naar middelen en methoden om te voorkomen dat kinderen een grote achterstand oplopen. De gemeente Rotterdam prees zich gelukkig met een gift van 3000 Chromebooks, Amsterdam stelde 3250 laptops beschikbaar en het ministerie van Onderwijs trok 2,5 miljoen euro uit voor de aanschaf van laptops,. Maar waarom, vraag ik mij af, geven we niet alle kinderen in groep vijf van overheidswege een laptop?
Aan de ouders en de huisvesting kunnen we weinig veranderen, maar wat deze crisis ons leert is hoe belangrijk het is dat alle kinderen in staat worden gesteld digitaal onderwijs te volgen. Dat begint met een eigen computer. Zij zijn dan niet langer afhankelijk van de andere leden van het gezin en kunnen zelf direct contact opnemen met school en andersom. We willen toch zo graag dat iedereen kan meedoen aan de digitale samenleving? Was dat niet de boodschap van de Kamerbrief van het ministerie van Economische Zaken, vorig jaar?
Bij de overgang naar de middelbare school krijgen zij een nieuwe laptop. Op de vraag hoe dat gefinancierd zou moet worden, heb ik niet direct een antwoord, maar ik weet zeker dat het geen onoverkomelijke barrière hoeft te zijn. Laten we in elk geval nu beginnen over deze vragen na te denken, want digitaal onderwijs stopt niet, als het coronavirus is uitgewoed, integendeel, de scholen hebben de smaak te pakken.
Nu we het toch hebben over onderwijs en digitalisering, laten we dan meteen een oude, maar daarom niet minder dringende wens van mij op de agenda zetten: stel het vak informatie en digitale media verplicht op scholen. Zodat kinderen leren dat niet alles wat op de sociale media verschijnt waar is. Dat wat zij erop zetten niet meer verdwijnt en dat niet alle websites even veilig zijn. Nieuwe media vraagt om nieuwe vaardigheden en nieuwe kennis. Dat alles graag op een manier gebracht die aansluit op hun leefwereld – met filmpjes bijvoorbeeld en gesproken tekst – en in een veilige, digitale omgeving, zodat tijdens een Zoom-les leerlingen niet plots worden geconfronteerd met pornobeelden, zoals de digitale klas van mijn dochter onlangs is overkomen. Wie het vak informatie en digitale media succesvol heeft afgerond, mag voortaan met zijn ‘digiploma’ veilig het digitale wegennet op.
Tot slot zou ik graag aandacht vragen voor de grote groep laaggeletterden, voor de 2,5 miljoen mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. Veel van de contacten met de buitenwereld verlopen sinds corona noodgedwongen digitaal. Maar videobellen of e-mailen is juist voor hen lastig, zoals ook het lezen van de krant. Gebrekkige taalvaardigheden en gebrekkige digitale vaardigheden gaan vaak hand in hand. Eind maart lanceerde het ministerie van Volksgrzondheid, Welzijn en Sport de website corona.steffie.nl, waar webhulp Steffie in begrijpelijke taal informatie geeft over het coronavirus. Leuk initiatief, maar er is natuurlijk veel meer nodig om ook deze groep mee te laten doen aan de digitale samenleving. Zetten we dat meteen ook maar op de agenda.
Larissa Zegveld is algemeen directeur van Wigo4it, de coöperatie van de sociale diensten van Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht op het gebied van informatievoorziening. Begin 2019 werd zij benoemd tot voorzitter Forum Standaardisatie, ingesteld door de Nederlandse overheid met als doel het gebruik van open standaarden in de publieke sector te stimuleren.
