Bestuurders en organisaties die voor digitale dienstverlening hardnekkig vast blijven houden aan de besturingsprincipes van de intern gerichte IT, lopen onherroepelijk vast.
Op het goedbezochte iBestuur congres vergeleek Stef Blok in zijn keynote IT met het beklimmen van een berg. Je begint op nul, klimt naar de top en als je daar gezond arriveert dan is het doel bereikt en kan je naar huis.
Digicommissaris Bas Eenhoorn grapte dat een ‘kabelboer’ hem had gebeld naar aanleiding van zijn uitspraken over Digitale Infrastructuur. De keuze van Blok voor juist die metafoor en het obligate dedain ten aanzien van technologie door Eenhoorn pasten niet echt bij het moderne thema van het congres: ‘Bestemming iOverheid’. Want ze geven blijk van een gedateerde kijk op IT.
In de oude vertrouwde wereld ondersteunt IT medewerkers en bedrijfsprocessen. Aanschaffen of bouwen is een eenmalige exercitie die een IT-afdeling of outsourcer voor je kan regelen, gevolgd door wat beheer. Technologie is van marginaal belang en informatiebeveiliging is vooral een interne aangelegenheid.
In de nieuwe wereld van het Internet zijn online dienstverlening en informatieverwerking kerntaken geworden van heel veel organisaties, en dus ook van de overheid. De IT in het kloppend hart van die digitale dienstverlening heeft een compleet andere dynamiek dan voorheen. Dat weten de duizenden bedrijven in de online-industrie, een sector die in Nederland in minder dan twintig jaar uit het niets een omvang van vijf procent van het GDP heeft bereikt. Het projectdenken heeft bij hen plaats gemaakt voor besturing waarin de dienst zelf centraal staat, een proces van continue vernieuwing en verbetering. Die ‘agile’ aanpak is diep verweven in hun cultuur en organisatie. Informatieveiligheid en de technologie zijn niet langer bijzaken, maar zijn essentieel voor het borgen van privacy en beschikbaarheid. Ze zijn daarmee voor die bedrijven existentieel en staan daarom hoog op de bestuursagenda.
Zelf koken?
Bestuurders en organisaties die voor digitale dienstverlening hardnekkig vast blijven houden aan de besturingsprincipes van de intern gerichte IT – denken in projecten en besturen van de technologie op afstand – lopen onherroepelijk vast. Of missen de boot. Ik waag er ook een metafoor aan: het is alsof je thuis gewend was iemand voor je te laten koken maar nu ineens een kwaliteitsrestaurant moet runnen. Al laat je je bij de bouw door Gordon Ramsey zelf adviseren, als je na de opening wat anders gaat doen en de rest aan uitzendkrachten overlaat dan lopen binnen no time je klanten weg en staat de VWA op de stoep.
Als de overheid haar ambitie als digitale dienstverlener waar wil maken dan moet er dus meer veranderen dan wat de commissie Elias adviseert. Want met aanbevelingen voor beter toezicht op projecten en de ondersteuning door een bureau komen we er niet. Als je dienstverlener bent kun je je dienstverlening niet aan anderen overlaten. En je gebrek aan kennis wordt dan een recept voor rampen.
Verdiepen in dynamiek
Het omarmen van de nieuwe rol als digitale overheid begint met het accepteren dat besturing en organisatiecultuur van IT voor online dienstverlening moeten veranderen. Het helpt als de verantwoordelijke bestuurders en bewindspersonen zich meer gaan verdiepen in die dynamiek. Hun goede voorbeeld in woord en daad zal nog hard nodig zijn bij de ingrijpende transitie naar een werkelijk digitale overheid.
