In de nieuwe decentrale wereld van data, digitale identiteiten en sustainability moeten we onze omgeving anders ontwerpen en inrichten. DORA zou hier een mooi startpunt voor kunnen zijn. De nieuwe hippe dochter van NORA die web3, blockchain, soevereine identiteit, smart contracts, decentrale Dapps en vooral datacentrisch denken als uitgangspunt neemt.
In de nieuwe decentrale wereld van data, digitale identiteiten en sustainability moeten we onze omgeving anders ontwerpen en inrichten. DORA1 zou hier een mooi startpunt voor kunnen zijn. De nieuwe hippe dochter van NORA die web3, blockchain, soevereine identiteit, smart contracts, decentrale Dapps en vooral datacentrisch denken als uitgangspunt neemt.
Vorig jaar spraken Daan Rijsenbrij en ik over het ontstaan van veranderde IT-landschappen die nieuwe informatie-huishoudingen mogelijk maken. Een paradigma-verandering die ook radicaal nieuwe architecturen vraagt. Wij stelden een revival voor van modern architectuur-denken. Voor nieuwe i-strategie en i-organisaties. Want in plaats vanuit centrale applicaties en organisaties te denken, is de toekomstige maatschappij gebaseerd op data en decentrale web3 oplossingen. Decentrale dataplatformen met modern internet waar met blockchain de privacy van elke burger niet alleen fysiek maar ook digitaal geborgd is. Wellicht moeten we eens nadenken over DORA: een decentrale op data gebaseerde overheids referentie architectuur.
E-overheid als wow-factor
Nieuwe informatiehuishoudingen bieden ook nieuwe architectuurconcepten met bijbehorende referentie-architecturen. De digitale omgeving ziet er heel anders uit dan in 2001, toen de ICTU werd opgericht en het programma ‘Architectuur Elektronische Overheid’ werd gepresenteerd, de geboorte van NORA. Toen was ‘e-overheid’ de moderne wereld en had e-commerce nog een wow-factor. Informatiesystemen als hulpmiddel en ondersteuning van bestaande processen, ingebakken in departementale organisaties met eigen ondersteunende organisaties en applicaties.
NORA en haar zusjes zijn intussen twintig jaar ouder. Een jonge generatie is aangetreden die heel anders tegen het oude Huis van Thorbecke aankijkt. Die uitgaat van data delen in plaats van alles doen met eigen applicaties. Data die van burger én overheid is en met iedereen en alles gedeeld moet kunnen worden. Burgers en ambtenaren hebben geen workstation meer op hun bureau, maar communiceren via individuele mobiele devices met de hele wereld. Hoeven niet meer op kantoor te zitten om digitaal te zijn. Informatiehuishoudingen waar informatie het proces niet meer ondersteunt, maar het proces zelf is. Met organisaties die zich als amoebes telkens aanpassen aan gebruik en werksituatie.
Privacy als fundamentele ontdekking
Na decennia van kleine ‘ontdekkingen’ vanuit cryptografie en privacy manifesten, bracht Satoshi Nakamoto in 2008 alle stukjes van die technische digitale privacy zoektocht in de blockchain bij elkaar. Deze ontdekking heeft net zo’n impact als de ontdekking van elektriciteit door Faraday in 1821. Elektriciteit die ons twee eeuwen later in de vorm van elektronica nog steeds ondersteunt in e-commerce en e-overheid. Maar de ontdekkingen van internet als Web1 in 1969 en de mobiele telefoon als Web 2 in 1973 zijn nu aangevuld met de blockchain als web3. Met startpunten 1991 (time-stamping) en 1993 toen Eric Hughes zijn Cyberpunk’s manifesto schreef met als titel ‘Privacy is necessary for an open society in the electronic age’.
Privacy vereist cryptografie.
Nakamoto had de blockchain nodig om het probleem van double spending op te lossen in de digitale cash-oplossing die hij zocht. Met in de tijd vastgelegde datablokken – via encrypte hash-functies decentraal gekoppeld – kon hij slim, bestaande techniek samenbrengen tot een anoniem transactiesysteem. Dat is geen geheim transactiesysteem. Een anoniem transactie-systeem stelt individuen in staat hun identiteit te onthullen wanneer dat gewenst is en alleen als dat gewenst is. Dat is de essentie van privacy. En privacy vereist cryptografie. Een cryptografische handtekening is noodzakelijk om iemands identiteit met zekerheid te onthullen wanneer de standaard anonimiteit is. We kunnen niet van regeringen, bedrijven of andere grote anonieme organisaties verwachten dat ze ons uit hun goedheid privacy verlenen. Dat moeten we als individu zelf kunnen regelen.
Nieuwe maatschappij en overheid
Encryptie is een privé-handeling om vertrouwelijke informatie niet in het publieke domein te laten komen, maar met die informatie wel in het publieke domein te kunnen communiceren. Cryptografie zal zich onvermijdelijk over de hele wereld verspreiden en daarmee anonieme transactie-systemen mogelijk maken. Dat maakt de ontdekking van blockchain fundamenteel. Maar die nieuwe techniek moet ook onderdeel gaan uitmaken van een sociaal contract met regelgeving over hoe we als burgers en maatschappij dit in nieuwe systemen willen inzetten voor het algemeen belang. Een fundamentele democratische discussie.
Bij discussie hoort ook nadenken over informatie-architecturen die mogelijk én wenselijk worden. DORA als nieuwe hippe dochter van NORA die web3, blockchain, soevereine identiteit, smart contracts, decentrale Dapps en vooral datacentrisch denken als uitgangspunt neemt. Het poëzie-versje ‘applicaties verwelken, processen vergaan, maar onze data blijft altijd bestaan’ stelt niet alleen dat processen en applicaties tijdelijk zijn, maar architecturen ook. We bouwen geen kathedralen meer ondanks de fantastische complexiteit en schoonheid die architecten toen meester waren. In de nieuwe decentrale wereld van data, digitale identiteiten en sustainability moeten we onze omgeving anders ontwerpen en inrichten. DORA zou een mooi startpunt voor kunnen zijn die in eerste instantie met een ‘Datacentrische Overheids Rreferentie Architectuur’ aan de slag gaat…
1 DORA, afgeleid van Dorothea (Grieks): geschenk van God.
Hans Timmerman is data-engineer, CDO en bestuurder van een ‘open data’ company
Het alleen al toepassen van het International Dataspaces Reference Architecture Model (https://internationaldataspaces.org/publications/ids-ram/), het Staat breed toepassen van het NGSI-LD API format in plaats van de huidige wirwar aan verouderde standaarden en het strategisch omarmen van Data als Grondstof en niet langer als iemand product in een of andere applicatie, verzameld om een reden die meer voortkomt uit een vage interpretatie van mandaat dan als functie van toegevoegde waarde in een datavoorbrengingsketen zou dit een kickstart geven.
(ik zou het alleen geen DORA noemen, wat die naam is al besproken door de EU Digital Operational Resilience Act (DORA) ;-)
Data Space denken brengt alle bovenstaande adviezen samen in één concert en it rrrocks! Catena-X is een bekend voorbeeld van een succesvolle dataruimte, maar er zijn ook andere voorbeelden: Ocean Protocol: een open-sourceplatform waarmee individuen en organisaties veilig gegevens kunnen delen en er geld mee kunnen verdienen door het gebruik van blockchain-technologie; DataBroker DAO: een gedecentraliseerde marktplaats voor het kopen en verkopen van IoT-sensorgegevens, waardoor individuen en organisaties geld kunnen verdienen met hun gegevens met behoud van privacy en veiligheid; Enigma: een gedecentraliseerd platform voor veilige, gedecentraliseerde gegevensverwerking, waardoor veilige, privacybeschermende applicaties en datamarktplaatsen kunnen worden gecreëerd; Amazon Web Services (AWS): een cloud computing-platform dat een breed scala aan gegevensopslag- en verwerkingsservices voor bedrijven biedt, waaronder databases, datawarehousing en machine learning; Microsoft Azure: een cloud computing-platform dat een breed scala aan gegevens- en analysediensten biedt, waaronder gegevensopslag, -verwerking en -visualisatie.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van succesvolle dataruimtes, maar er zijn nog veel meer bedrijven en platforms in de Data Ruimte die een positieve impact kregen, zodra ze zich gingen herdefinieren als Data Eigenaar, Data Provider of Data Consument in een waarde creërend ecosysteem van interoperabele, inteconnectieve en interactieve entiteiten. Het succes van een dataruimte hangt af van verschillende factoren, zoals de doelmarkt, de waardepropositie en de uitvoering van het businessplan, maar DAT is werkt is bewezen en HOE je het moet doen is ook bekend. Kwestie van toepassen.