Drempelvrij

Mag ik bij uitzondering deze bijdrage beginnen met een pluim voor mijn eigen organisatie? Onze interface Edison heeft de hoofdprijs gewonnen. Sinds enkele maanden behoort het burgerportal tot een select gezelschap dat zich mag tooien met het waarmerk drempelvrij. We zijn er trots op.

Een vraag die mij regelmatig wordt gesteld is: ‘Hoeveel kost het wel niet om zo’n portal te laten voldoen aan de eisen van toegankelijkheid? En ook wel: ‘Het zal jullie veel tijd en moeite hebben gekost, is het dat wel waard?’

Mijn reactie is een tegenvraag: ‘Wat willen jullie eigenlijk met je website? Dat je je ei kwijt kunt? Of dat gebruikers via de site hun zaken naar tevredenheid kunnen regelen, dat ze moeiteloos de door jullie aangeboden diensten en services kunnen vinden en afnemen? En met gebruikers bedoel ik dus alle gebruikers, dus ook mensen die oud, laaggeletterd of slechtziend zijn of anderszins moeite hebben hun zaken digitaal af te handelen.

Mijn ogen werden geopend toen ik ruim tien jaar geleden een tijdje werkte als service manager bij de ANWB. Ik zat op een kamer met zes collega’s van wie één slechtziend bleek te zijn. Hoe slechtziend ontdekte ik pas toen we samen een rondje maakte door het gebouw en hij regelmatig mijn schouder zocht. Waarom had ik dat niet eerder gemerkt? Heel simpel, zijn werkplek was zodanig aangepast dat zijn handicap nauwelijks opviel. Relatief kleine ingrepen, zoals een ander lettertype en slim gebruik van kleuren, zo leerde ik destijds, kunnen het verschil maken tussen een digitale wereld die mensen uitsluit en één die inclusief is. Maar de voordelen van toegankelijke websites reiken verder. Ze scoren bijvoorbeeld beter in zoekmachines als Google. Het laat zien dat je begrippen als inclusiviteit en maatschappelijk verantwoord ondernemen serieus neemt en – niet onbelangrijk – het kan tijd en geld besparen. Want een burger die zich geen raad weet met de online dienstverlening zal zich alsnog melden aan het gemeentelijk loket. Weg besparing.

Of het ingewikkeld is? Nou, nee. De techniek om voor iedereen de website toegankelijk te maken is voorhanden. Er zijn screenreaders die de tekst kunnen voorlezen, browsers die volledig spraakgestuurd zijn, tekstverwerken kan ook zonder toetsenbord en hoe ingewikkeld is het om heldere, voor iedereen begrijpelijk tekst te plaatsen? Het is vooral een kwestie van goede wil en goed nadenken, samen met de eindgebruikers, kortom een kwestie van het slim en bewust inzetten van UX-design. Van scherp nadenken over kleurgebruik, over lettergrootte, tekstinhoud, de instelling van buttons, over de wensen en behoeftes van de gebruikers. Kortom, over alles wat het onderwerp toegankelijkheid raakt.

De vraag is dus niet of het duur en complex is, maar eerder waarom nog zo weinig bedrijven en instanties het waarmerk drempelvrij hebben weten binnen te halen. Ik vrees dat dit te maken heeft met een zekere onverschilligheid en gemakzucht die maakt dat er nog veel te weinig wordt nagedacht over de essentiële vraag: ‘Wat wil ik met mijn website?’ Met als gevolg dat de meest websites nog volledig aanbodgestuurd zijn: ‘We kieperen op het net wat we kwijt willen en de gebruikers zien maar wat ze ermee kunnen en willen doen.’ Ik kan mij daar erg over opwinden. De digitale wereld is een ontmoetingsplek voor iedereen. Laat dat ons gemeenschappelijk doel zijn, niet voor volgend jaar, maar voor morgen.

Larissa Zegveld is algemeen directeur van Wigo4it, de coöperatie van de sociale diensten van Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht op het gebied van informatievoorziening. Begin 2019 werd zij benoemd tot voorzitter Forum Standaardisatie, ingesteld door de Nederlandse overheid met als doel het gebruik van open standaarden in de publieke sector te stimuleren.