Voortgang energietransitie: de kracht van versnelde digitalisering voor netbeheerders

Stedin, netbeheerder van het regionale gas- en elektriciteitsnetwerk in het grootste gedeelte van de Randstad, legt de focus op digitalisering, leiderschap en verandermanagement. Bovendien benut Stedin de kennis van verschillende generaties om innovatieve resultaten te behalen. Ir. David Peters, Chief Transition Officer, legt uit hoe Stedin de productie en het verbruik van elektriciteit afstemt en benadrukt de cruciale rol van samenwerking met stakeholders voor een succesvolle energietransitie.

Hindernissen bij het versneld uitbreiden van infrastructuur

Europese wet- en regelgeving speelt een cruciale rol in de vormgeving van de energietransitie in Nederland, maar het aspect van netwerkuitbreiding blijft vaak onderbelicht. Opslag en flexibiliteit zijn van vitaal belang voor het toekomstige energiesysteem. “Het komt regelmatig voor dat er binnen korte tijd een aanzienlijk aantal nieuwe aansluitingsverzoeken wordt ingediend. Het maatschappelijke belang van het snel uitbreiden van energie-infrastructuur is begrijpelijk en gerechtvaardigd,” merkt David Peters op. “Dit kan echter een uitdaging vormen, aangezien het ten koste kan gaan van capaciteit voor bijvoorbeeld het opladen van elektrische voertuigen en de ontwikkeling van zonneparken. Het vinden van een evenwicht tussen de groeiende vraag en de beschikbare infrastructuur vergt een zorgvuldige afweging van belangen, middelen en technische haalbaarheid.”

Digitalisering onmisbaar voor de energietransitie

De energietransitie is onmogelijk zonder digitalisering vanwege de benodigde versnelling. “Digitalisering speelt een cruciale rol in de energietransitie,” vervolgt Peters. “Flexibel gebruik van de capaciteit op het elektriciteitsnet wordt steeds belangrijker in het energiesysteem, waarbij het nauwkeurig kunnen sturen van vraag, aanbod en energiestromen essentieel is. Digitalisering maakt het mogelijk om systemen te monitoren, processen te automatiseren, gegevens te analyseren en slimme oplossingen te implementeren voor een efficiënter en veerkrachtiger energiesysteem. Het speelt een sleutelrol bij het realiseren van een duurzame en geïntegreerde energie-infrastructuur. Het stellen van enorme eisen aan de betrouwbaarheid van systemen kan echter leiden tot een spanningsveld. Het is een afweging tussen de mate van afhankelijkheid van digitale systemen en de garantie van leveringszekerheid. Het is belangrijk om een balans te vinden waarbij digitalisering wordt ingezet als een krachtig instrument om het energiesysteem te optimaliseren, terwijl er tegelijkertijd maatregelen worden genomen om risico’s en mogelijke verstoringen te beperken.”

Bij Stedin is de focus gericht op het implementeren van digitalisering waar het het meest nodig is. “Het verkrijgen van inzichten in de toekomst is cruciaal voor het succesvol coördineren van de hele keten,” legt Peters uit. “Dit omvat het plaatsen van slimme meters en andere apparaten, het tot stand brengen van communicatie met het centrale systeem, het verzamelen en gebruiken van data voor prognoses, en vervolgens handelen op basis daarvan. Daarnaast worden externe factoren steeds belangrijker, zoals het bepalen van laadtijden. Het doel is om digitalisering strategisch in te zetten om een efficiënte en geoptimaliseerde energievoorziening te realiseren en slim om te gaan met de beschikbare capaciteit van het netwerk.”

Elektrificatie werkpaard van de energietransitie

Als netbeheerder biedt innovatie mogelijkheden. ”Elektrificatie is het werkpaard van energietransitie. Het versnellen van innovatie vereist actie in plaats van alleen praten. Ruimtelijke inpassing, zoals het verdubbelen van het aantal transformatorstations in steden als Amersfoort en het creëren van ruimte in landelijke gebieden, brengt vaak moeilijkheden en langdurige procedures met zich mee. Het stellen van ambitieuze doelen vereist snelle realisatie, waarbij proactief zijn en innovatieve oplossingen vinden cruciaal zijn voor een efficiënte energietransitie,” aldus de Chief Transitie Officer.

“Het belang van vooruitkijken blijft, maar de urgentie van de situatie verkort de horizon. Het aanpassen van een netwerkbedrijf aan veranderingen vergt tijd en een flexibele aanpak. Het vinden van de juiste snelheid blijft complex, gezien de verschuivende context en toenemende urgentie. Het is essentieel om iedereen mee te nemen en op koers te houden, zelfs bij onvoorziene externe factoren zoals geopolitieke conflicten. Snel reageren op externe invloeden is cruciaal.”

Geduldig leiderschap in een dynamisch energielandschap

Om de organisatie mee te krijgen in deze transitie is leiderschap essentieel. David Peters benadrukt de centrale aspecten binnen de organisatie. “Onze medewerkers zijn enthousiast en gedreven om aan deze uitdaging te werken. Historisch gezien zijn onze technici gericht op het optimaal laten functioneren van het netwerk en kostenbesparingen. Deze overgang naar veerkracht vraagt echter om een verandering van denkwijze. Gedragspatronen veranderen kost tijd, dus herhaling en dialoog zijn essentieel. Het vereist een nieuwe mindset waarbij iedereen op de hoogte wordt gehouden van de ontwikkelingen en veranderingen. Als netbeheerder voor meer dan 2,3 miljoen klanten, 24/7, streven we naar perfectie, dat zit in ons DNA. Om over te schakelen naar schone, duurzame energiebronnen zijn aanzienlijke aanpassingen in ons energiesysteem nodig, waarbij nieuwe technologieën en samenwerking met alle belanghebbenden essentieel zijn.”

Innovatieve oplossingen

Met een focus op digitalisering en het optimaliseren van interne processen loopt Stedin voorop in de energietransitie. “Onze ‘Factory’ benadering is een gestandaardiseerd, geharmoniseerd en datagedreven uitvoeringsproces dat de productiviteit verhoogt,” legt Peters uit. “Bij het opzetten van onze volledige backoffice, onze business support services (BSS), heeft EY een essentiële rol gespeeld in het optimaliseren van interne processen en het leveren van hoogwaardige dienstverlening. BSS richt zich op het standaardiseren van de achterkant, maar kan nog steeds maatwerk leveren aan de voorkant. Innovatieve oplossingen zijn vaak buiten de gebaande paden en richten zich op de uitdagingen van morgen. Wij investeren in technologieën die ons helpen om de huidige processen efficiënter en effectiever in te richten, waardoor we de productiviteit kunnen verhogen.”

Bij Stedin dragen zowel jongeren als ouderen bij aan de versnelde digitalisering

De omschakeling in de bedrijfscultuur en de gezamenlijke inspanningen in deze energietransitie zijn inspirerend. David Peters benadrukt: “Wat mij energie geeft, zijn de samenwerkingen tussen ervaren elektrotechnici en jonge teamleden die excelleren in AI en Machine Learning. Daar komen de meest innovatieve oplossingen en inzichten tot stand. Het fascineert me hoe de oude garde engineers hun kennis overdraagt aan jonge talenten die bijvoorbeeld AI-tools gebruiken om problemen op te lossen. De digitalisering bij Stedin heeft aanzienlijke positieve resultaten opgeleverd, waarbij datakwaliteit een cruciale rol speelt. We hebben geavanceerde tools ontwikkeld, zoals forecastmodellen en automatische netwerkontwerpen, die ons helpen om problemen snel aan te pakken. Hoewel menselijke interactie belangrijk blijft, stroomlijnt en automatiseert digitalisering processen. Het is essentieel om voortdurend te reflecteren op de gewenste uitkomsten en de koers die we moeten volgen. Bijvoorbeeld, ons investeringsplan voor een 55% CO2-reductie vereist voorspellingen over de locaties en timing van elektrische auto’s en warmtepompen, evenals analyses van ons netwerk. Onze teams zijn in staat om hierop te anticiperen en dit te realiseren, en daar ben ik enorm trots op.”

Met dank aan: David Peters, Chief Transitie Officer van Stedin.

David Peters, Chief Transitie Officer Stedin.